Romantyzm

Kolejny tom Wielkiej Historii Literatury Polskiej obejmuje dzieje literatury polskiej zamknięte przedziałem czasowym od rozbiorów po powstanie styczniowe. Początkowe dziesięciolecia, na które składają się tzw. szok porozbiorowy i – częściowo Królestwo Polskie – opracował Ryszard Przybylski. Właściwy romantyzm jest pióra Aliny Witkowskiej. Połączenie obydwu zakresów historii literatury w jednym tomie wynika z przeświadczenia o dominujących rysach wspólnych literatury porozbiorowej, wskazujących na ciągłość procesu historycznoliterackiego mimo różnic stylów, poetyk i gatunków. Wszystko, co działo się w literaturze porozbiorowej, stanowiło, bowiem naturalną glebę romantyzmu pojętego jako kontynuacja, jako dialog i jako sprzeciw. Dlatego też literatura porozbiorowa znalazła się w tomie Romantyzm na zasadach współkomponentu epoki. Ilościowo w podręczniku dominuje romantyzm, co wynika ze szczególnej roli tego prądu w polskiej kulturze oraz długiego czasu jego trwania – od symbolicznej daty pierwszego tomiku Poezji Mickiewicza (1822) po powstanie styczniowe. Czytelnik niewątpliwie zauważy odmienność ujęć obydwu części, co wynika z różnic w poglądach na zasady syntezy historycznoliterackiej – daleko posunięta selektywność materiałowa u Przybylskiego i dążenie do nasycenia informacjami u Witkowskiej. Różnice między autorami nie zachwiały jednak pewnymi wspólnymi zasadami dotyczącymi formowania syntezy historycznoliterackiej. Tok wykładu utrzymany został w granicach dyskursu respektującego podziały gatunkowe, chronologiczny porządek procesu literackiego i historyczne konteksty wydarzeń. Książka zawiera bogate biogramy pisarzy zamieszczone na końcu tomu, wskazówki bibliograficzne; indeks osób, utworów i czasopism, a także liczne ilustracje.