Wybór „Poezji” wieszcza narodowego pokazuje go nie tylko jako twórcę wielkich dzieł na czele z „Dziadami”, lecz także jako autora znakomitych krótkich form poetyckich. Mickiewicz debiutował wierszem „Zima miejska” na łamach „Tygodnika Wileńskiego” w 1818 r. Ten najwcześniejszy okres twórczości zwykło się określać mianem okresu wileńsko-kowieńskiego. Trwał on do 1824 r. Poeta głosił wówczas sceptycyzm poznawczy i wolę racjonalnego poznania. Wynika z tego, że osobowość i światopogląd młodego Mickiewicza – podobnie jak zresztą młodego Słowackiego – dorastały w uwielbieniu literatury klasycznej. W 1820 r. poeta opublikował „Odę do młodości” – utwór przynależący jeszcze do poetyki postklasycyzmu, ale wyłamujący się z ideałów oświecenia. Oda nawoływała do czynnej walki, wyrażała wiarę w moc rewolucyjnego przekształcania rzeczywistości, siłę młodości i zbiorowości. W 1822 r. Mickiewicz wydał zbiór „Ballad i romansów” uznawany powszechnie za dzieło oficjalnie rozpoczynające epokę romantyzmu w Polsce. Sporo kontrowersji wywołała otwierająca cykl ballada „Romantyczność”, która szokowała współczesnych śmiałym przedłożeniem ludowości nad postęp cywilizacyjny, kreacją nowego typu wzoru moralnego (młoda wiejska dziewczyna zdradzająca skrajną nierównowagę emocjonalną) oraz dość jednostronnie odczytywaną krytyką ówczesnego autorytetu naukowego.