Starofrancuski romans rycerski z ok. XII - XIII w., oparty na podaniach celtyckich (VI - III w. p.n.e.), którego treścią jest bardzo znana w średniowiecznej Europie historia burzliwej miłości Izoldy, żony króla Kornwalii i Tristana, rycerza tegoż króla. Tristan, wysłany do eskorty młodej królowej, i Izolda Jasnowłosa przypadkowo wypijają napój miłosny i burząc zasady honoru zakochują się w sobie. Świadomi zła zdrady próbują zwalczyć w sobie tę miłość, jednak okazuje się ona silniejsza od wszystkich argumentów rozumowych. Liczne perypetie i ścieranie się namiętności doprowadzają ich w końcu do śmierci. Miłość w utworze została przedstawiona jako potężna namiętność, która nie poddaje się racjonalnym analizom, wymykając się spod jakiejkolwiek kontroli. Jest uczuciem silniejszym od woli kochanków, którzy stają się wobec niej bezradni. Zmusza ich do łamania panujących zasad, do dokonywania wyborów, choć na dobrą sprawę siła czarodziejskiego napoju nie daje im jakiegokolwiek wyboru. Choć kochankowie mają świadomość tego, że zdradzają i oszukują (Tristan swego króla, a Izolda prawowitego męża) to jednak nie są w stanie nic na to poradzić, są bezsilni wobec przeznaczenia. Spotykają się potajemnie, kłamią, chwytają się każdego sposobu, aby spędzić ze sobą jak najwięcej czasu. Wypity przez pomyłkę napój miłosny skazał ich na życie przepojone cierpieniem, bólem i poczuciem winy. Płacą wysoką cenę za chwile rozkoszy. Miłość kochanków, skazana na ziemi na klęskę, zatriumfowała po ich śmierci. Głóg wyrastający z grobu symbolizuje nierozerwalną więź łączącą Tristana i Izoldę oraz potęgę miłości, która jest wieczna.

Legenda Tristana i Izoldy jest najpiękniejszym, najgłębszym poematem miłości, jaki ludzkość kiedykolwiek stworzyła. Zawiera w najpełniejszym, najszlachetniejszym wyrazie to, co stanowi dominującą linię późniejszej literatury francuskiej, co odróżnia ją od wszystkich innych i stanowi tajemnicę jej uroczego na wszystkie inne oddziaływania. Wiecznie na nowo przeżywany problem miłości, wiekuista, tryumfalna apoteoza jej samej, wraz z całym bezmiarem jej nędz, kłamstw, jej wzniosłości i upodlenia, czci i bezhonoru, z całym pijaństwem szczęścia i tragizmem niedoli, to linia, która od Tristana i Izoldy, poprzez strofy Villona i Molierowskiego Alcesta, niezapomniane sylwety Manon Lescaut i kawalera de Grieux, poprzez Stendhala i Balzaca, Musseta i Verlaine'a, aż do całego teatru i powieści przedostatniej doby, aż do piosenki ulicznej Paryża, snuje się nieprzerwanie przez najświetniejsze karty literatury francuskiej i stanowi jej swoisty, nieprzeparty urok. Można powiedzieć, iż dusza nowo tworzącej się rasy w samym zaraniu młodości napiła się czarodziejskiego trunku z pucharu Tristana i Izoldy i że ów napój miłosny, mocny jak życie i mocniejszy nad śmierć, na wieki już krąży w jej żyłach.