Salve Theatrum

"Salve Theatrum" to druga po "Gniazdach aniołów" powieść Jarosława Gibasa; ukazała się w 1997 r. nakładem krakowskiego Wydawnictwa Literackiego. To utrzymany w klasycznej konwencji powieści łotrzykowskiej utwór, który na wielu poziomach wykorzystuje literacką zabawę fikcją. Prowadzi czytelnika przez baśniowy świat przygód teatralnej trupy przemierzającej tajemniczą Varialandię, gdzie możemy obserwować rewolucyjną zmianę w sposobie patrzenia na teatr -- od przaśnej komedii dell'arte, poprzez koncepcje Stanisławskiego, aż po teatr uliczny, eksperymentalny, sięgający po nowoczesne formy budowania scenicznego przekazu. Gibas bawi się z czytelnikiem w grę odnajdywania odniesień, aluzji, kontekstów i interpretacyjnych schematów. Powieść ta skrzy się humorem, bawi dynamicznie następującymi po sobie przygodami, a jednocześnie jej autor puszcza oko do czytelnika, pozwalając mu samemu wybrać poziom narracyjny, który zaciekawi go bardziej. Realizm miesza się tutaj z baśniowością -- trollami, elfami i krasnoludami -- i tylko od czytelnika zależy, czy zechce ten świat takim właśnie zaakceptować, czy też będzie się przed nim wzbraniał, jak czyni to prawie do ostatniej karty powieści jej główny bohater Abraham Freundendlich. Zresztą i tak do końca się nie dowiadujemy, ile w toczonej na naszych oczach opowieści może się znajdować konfabulacji narratora. ikcja w fikcji zapewnia tutaj jeden z podstawowych sposobów na czytelniczą satysfakcję. Na koniec otrzymujemy "wisienkę na torcie" -- pełny tekst jednej ze sztuk wystawianych przez trupę napisany... trzynastozgłoskowcem. "Salve Theatrum" Gibasa trwale wpisało się w nurt polskiej literatury lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Wielu smakoszy literatury uznaje, że jest to lektura obowiązkowa. Audiobook został nagrany przez samego autora po prawie 17 latach od powstania powieści. Podobno nie było łatwo...