Polacy na ziemiach odzyskanych

Francis Fukuyama stawiający w 1989 r. pytanie o koniec historii mimowolnie wywołal dyskusję nad współczesną rolą "nauczycielki życia" i kierunkami dalszych badań historycznych. W "globalnej wiosce", wobec coraz bardziej integrującej się Europy, redukcji znaczenia granic między państwami, a w konsekwencji zaniku płaszczyzn dotychczasowych konfliktów zmniejszyła się atrakcyjność badań nad historią polityczną. Ich miejsce stopniowo wypełniają studia poświęcone społecznym, kulturowym, gospodarczym aspektom dziejów. Dla Polaków - a z pewnością także dla przedstawicieli innych nacji Europy Środkowo-Wschodniej - po wejściu w 2004 r. do Unii Europejskiej i w 2007 r. do strefy Schengen jedną z kluczowych kwestii staje się odpowiedź na pytanie o perspektywy zachowania tożsamości narodowej. Coraz częściej podejmowana jest refleksja nad jej opozycyjnością lub możliwością koegzystencji z tożsamością europejską z jednej i regionalną z drugiej strony. Dyskusja na ten temat podejmowana jest też w społeczeństwach Europy zachodniej, jednak z pewnością doświadczenie historyczne wschodniej części kontynentu - w tym chyba jednak szczególnie polskie - powoduje, że ma ona tu bardziej złożony charakter. Po 123 latach zaborów, (...) w 1989 roku Polacy odzyskali poczucie suwerenności. Po kolejnych zaledwie 15 latach, a więc po okresie życia niespełna jednego pokolenia, zrezygnowali z jej części wchodząc w skład Unii Europejskiej.