W kręgu kultu Naczelnika

Pisaniu tej niewielkiej książki przyświecał podwójny cel. Chodziło więc - po pierwsze - o przedstawienie inicjatyw, podjętych u schyłku minionego wieku w związku z obchodami stulecia powstania kościuszkowskiego przez Muzeum Narodowe Polskie w Rapperswilu. Dzieje tej zasłużonej dla naszej kultury placówki wciąż są stosunkowo mało znane, a zaważyła na tym utrata bezcennych rękopiśmiennych zbiorów rapperswilskich, które, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przewiezione do Warszawy, podzieliły wojenny los jakże wielu polskich dóbr kultury narodowej. Nie był to wszakże jedyny powód, dla którego powstała ta książka. W naszej literaturze naukowej powiedziano już wiele o znaczeniu, jakie dla rozwoju polskiej świadomości narodowej w dobie zaborów miało kultywowanie pamięci walki Polaków o ocalenie, a następnie odzyskanie niepodległego bytu. Daleko nam wszakże do pełnej znajomości społeczeństwa [...] Dlatego też celem tej książki jest - po drugie - przedstawienie w sposób monograficzny, jakie było znaczenie mających szeroki zakres rocznicowych inicjatyw kościuszkowskich, podjętych w Rapperswilu, dla rozwoju tradycji kościuszkowskiej, jak również szerzej - dla przeobrażeń świadomości historycznej polskiego społeczeństwa, nurtowanego przez rywalizujące ze sobą kierunki ideowe, wyrosłe ze społecznych i politycznych konfliktów tamtych czasów.