Podstawą systemu medycznego Hildegardy była znana w medycynie od wieków teoria czterech żywiołów, którą głosił wcześniej m.in. Hipokrates, a później Paracelsus. Według tej teorii, świat opiera się na czterech podstawowych elementach: ogniu, powietrzu, wodzie i ziemi. Z nich, choć nie w znaczeniu chemicznym, stworzona została cała natura, w tym człowiek. Są one ze sobą ściśle złączone w odpowiednich proporcjach, wypełniając sobą wszystko. Harmonia i równowaga między współistniejącymi ze sobą podstawowymi elementasmi są gwarantem życia i zdrowia. W ludzkim ciele odpowiadają im cztery płyny ustrojowe (soki): krew, śluz, żółć i czarna żółć (melanche). Każdy człowiek przychodzi na świat z włściwymi tylko jemu proporcjami tych soków, zaś z przewagi jednego z nich wynika określony temperament. Jako praprzyczynę wszelkich chorób Hildegarda wskazywała grzech pierworodny, ponieważ wprowadził początkowo stałą równowagę między elementami w stan niestabilności. Odtąd wspomniane wcześniej złe nawyki człowieka, przede wszystkim niewłaściwa postawa wewnętrzna i nieodpowiednia dieta, łatwo mogą zaburzyć proporcje elementów, stając się bezpośrednimi przyczynami choby. Bardzo ważnym zastrzeżeniem ·Hildegardy jest to, iż choroby nie należy postrzegać w kategoriach winy i kary. Będąc skutkiem wad, choroba nie jest jednak karą za nie, lecz szansą daną człowiekowi od Boga na zmianę całego życia, uwolnienie się od obciążeń i zrodzenie się na nowo. Jest przejawem Bożej miłości, zawsze dającej człowiekowi szansę powrotu na właściwą drogę powrotu do `viriditas`. Określenia tego, które w dosłownym tłumaczeniu oznacza `zieloność, świeżość`, Hildegarda używała dla nazwania pochodzącej tylko od Boga, przenikającej całe stworzenie, życiodajnej siły. Mówiła o niej, że jest: ogniskiem życia, płomieniem, który rozpala życie, świeci w piękności natury i płonie w gwiazdach, słońcu i księżycu. Jest ona fundamentem universum, na którym opiera się życie. Moc viriditas znajduje się w roślinach, zwierzętach, kamieniach szlachetnych, a także w pozytywnym nastawieniu do życia. Negatywna postawa życiowa powoduje niedobór tej uniwersalnej siły życia w osobistej viriditas. Wtedy dusza człowieka usycha, marnieje, a jego ciało zaczynają trapić przeróżne dolegliwości. Im dłużej trwa ten stan, im większy niedobór viriditas, tym poważniejsze stany chorobowe. W każdej chwili jednak człowiek może zostać uzdrowiony, jeśli podejmie trud zrozumienia i zlikwidowania wewnętrznych uwarunkowań choroby. Hildegarda uznawała prowadzenie leczenia psychoterapeutycznego jednocześnie z leczeniem fizycznym, a polega ono na praktykowaniu cnót odpowiednio przeciwnych do wad, będących przyczynami choroby. Pielęgnowanie w sobie właściwych postaw likwiduje wcześniejsze negatywne wzorce, zastępując je pozytywnymi, na nowo napełniając człowieka siłą życia viriditas. Transformacja słabości w odpowiadajace im siły duchowe usuwa blokady i uwalnia siły uzdrawiające, przez co możliwy staje się całkowity powrót do zdrowia. W takim ujęciu choroba, stwarzając możliwość powrotu do Boga, może być zatem błogosławieństwem. Według Hildegardy nie ma chorób nieuleczalnych, ponieważ w przyrodzie znajduje się lekarstwo na każdą dolegliwość, a przemiana wewnętrzna leży w granicach możliwości każdego człowieka. W procesie zapobiegania chorobom i ich leczenia według Hildegardy, wyróżnia się cztery filary. Są to: dieta, środki lecznicze, zabiegi i posty. Już samo znaczenie słowa dieta - z gr. porządek życia ludzkiego - mówi o wadze tego elementu. Dieta jest w systemie medycznym Hildegardy elementem najważniejszym. Czasami można się spotkać z twierdzeniem, że medycyna Hildegardy jest medycyną żywieniową. Takie uogólnienie pomija jednak bardzo ważny aspekt duchowy nauk Świętej. Najbardziej znamienne dla medycyny Hildegardy jest stawianie ponad wszelkimi ogólnymi zaleceniami, wskazaniami i warunkami, ludzkiej indywidualności, jej odmienności i niepowtarzalności. Hildegarda głosiła, że każdy człowiek otrzymał od Boga odpowiednią tylko dla niego właściwą miarę. Idea ta była rozwinięciem przejętego od św. Benedykta pojęcia mensura (miara). Aby żyć w zgodzie z naturą i samym sobą, człowiek musi tę miarę rozpoznać również przy stosowaniu wszystkich przedstawionych przez Hildegardę filarów zdrowia, a więc właściwą dla siebie dawkę leków, właściwą ilość produktów spożywczych, porę i czas trwania postu. Szacunek i zrozumienie dla ludzkiej indywidualności i niepowtarzalności, niezbędny zdaniem Świętej również przy stosowaniu zaleceń medycznych, głoszenie konieczności współpracy pacjenta z lekarzem oraz praktyczne zastosowanie myśli benedyktyńskiej w nauce medycznej było tym, co w sposób godny podziwu szczególnie wyróżniło ją spośród jej współczesnych. Swoimi metodami leczenia Hildegarda z Bingen przyczyniła się do tego, że medycyna ze stanu sztuki mechanicznej (do tej sztuki w średniowieczu zaliczano m. in. uprawę rolną, sztukę kulinarną i szarlatanerię) została podniesiona do stanu sztuki wyzwolonej. Dzisiaj medycyna jest znowu na najlepszej drodze do opuszczenia tego poziomu i zejścia do poziomu warsztatu naprawczego, zajmującego się jedynie objawami chorobowymi, z pominięciem duchowych przyczyn choroby. Dlatego obecnie bardziej niż kiedykolwiek ludzie tęsknią za całościową wiedzą leczniczą, dzięki której będą w stanie zapobiegać chorobom i utrzymywać zdrowie metodami naturalnymi. Najlepszą odpowiedzią na to zapotrzebowanie XXI wieku jest medycyna św. Hildegardy z Bingen. Przez odkrycie siły życia można przekształcić istniejące sposoby leczenia w bardziej sensowne i skuteczne. Z całego skarbca środków leczniczych Hildegardy wybraliśmy dla Państwa najważniejsze zasady, które pomogą polepszyć jakość życia, chronić zdrowie, likwidować napięcie nerwowe i zoptymalizować funkcję komórek ciała. Przedstawiamy je w formie podręcznego programu zdrowotnego, którego stosowanie zapewni odbudowę wyczerpanych zasobów niezbędnej energii, wzmocnienie systemu odpornościowego oraz uaktywnienie naturalnych sił regeneracyjnych.
