Cosi fan tutte

Choć motyw zamiany narzeczonych można znaleźć we wcześniejszych utworach literackich ("Dekameron" Boccaccia czy Szekspirowski "Cymbelin"), libretto Lorenza da Ponte jest dziełem całkowicie oryginalnym. Często zalicza się tę operę do gatunku commedia dell'arte, wskazując na jej podobieństwo do przedstawień marionetkowych o prostej fabule i bardzo charakterystycznych, schematycznych postaciach. Chętnie stosowanym zabiegiem jest przy tym zamiana ubiorów i ról, służąca wywoływaniu zabawnych nieporozumień. Muzykolodzy i teatrolodzy toczą niekończące się spory o formę muzyczną "Cosi fan tutte", o niejednorodność stylu muzycznego opery czy wątły realizm psychologiczny postaci. Dla widza jednak ważne było - i jest także dziś - coś innego: przedstawienie lekkie i przyjemne w odbiorze. Co ciekawe, uważa się, że intryga została oparta na rzeczywistych zdarzeniach, które w tamtym czasie poruszyły cesarską stolicę. Trudno sobie wyobrazić lepszy przepis na intrygującą, udaną premierę.