W potocznym rozumieniu osoby zdolne szybko i efektywnie uczą się i mają znacznie więcej szans na osiąganie sukcesu w życiu. Jest to tylko po części prawda, sukces bowiem - jak wynika z obserwacji i badań osób wybitnie uzdolnionych - nie zawsze związany jest z posiadanymi zdolnościami, a częściej z odpowiednią strukturą osobowości i motywacji pozwalających na długotrwały wysiłek i pracę. Współcześnie przyjmuje się dwojakie rozumienie zdolności: wąskie, elitarne, związane z wybitnymi zdolnościami, obejmujące od około 3 do 5% populacji, oraz znacznie szersze, egalitarne, włączające około 25 do 30% wszystkich żyjących ludzi do grupy uzdolnionej. To ostatnie podejście pozwala na przyjęcie założenia, że co trzecia lub czwarta osoba jest uzdolniona. Uważa się, że jest tyle rodzajów zdolności, ile różnych aktywności człowieka; oznacza to, że mogą pojawić się uzdolnienia kierunkowe, odpowiadające nowo powstałym dziedzinom aktywności. A jednocześnie uzdolnienia, które nie mogą być realizowane z powodu braku odpowiedniego dla nich obszaru działania, zmieniają swoją wewnętrzną strukturę, dostosowując się do istniejących możliwości. Szerokie rozumienie zdolności pozwala przyjąć założenie, że każda osoba może posiadać jakiś rodzaj uzdolnień, potencjalnie możliwy do zidentyfikowania w przyszłości. Zależy to od istniejących pól i dziedzin aktywności oraz od poziomu posiadanych uzdolnień. Wybitne uzdolnienia ujawniają się zdecydowanie wcześniej niż zdolności rozwinięte na niższym poziomie. Ujawnianie się zdolności może być także związane z sytuacjami lub oświadczeniami, które pozwalają na ich skrystalizowanie. Im bogatsze doświadczenie we wczesnym okresie rozwoju, tym większa istnieje szansa na szybsze ujawnienie się uzdolnień. Stąd w koncepcjach kształcenia osób zdolnych wskazuje się na wagę wprowadzania różnorodnych, wzbogaconych programów, które pozwalają na krystalizowanie, ale także identyfikowanie zainteresowań i zdolności.
