Następny do raju

Pierwszą ukończoną powieść Marka Hłaski, jednego z naczelnych polskich buntowników współczesności, nazywano PRL-owskim westernem, słowiańską odpowiedzią na twórczość Hemingwaya. Akcja utworu zawierającego elementy kryminału toczy się w górach w okolicach Bystrzycy Kłodzkiej (a w ekranizacji tej powieści pt. 'Baza ludzi umarłych' w Bieszczadach) w odciętej od świata bazie transportowej. Żyje tu grupa życiowych rozbitków, która pracuje przy zwózce drzewa. Wszystko wydaje się tu zagrażające: samochody z demobilu rozlatujące się w trasie, wszechogarniające zimno, zabłocone, nierówne drogi. Trzeba przyznać – nikomu nie jest tu lekko. Zasady, jakie się tam przyjmuje, są bezwzględne. Istniejące konflikty pogłębia jeszcze pojawienie się człowieka przysłanego przez partię oraz jego żony, która zostaje jedyną kobietą w tej zamkniętej, męskiej społeczności. Nastrój jest przygnębiający – bohaterowie rywalizują ze sobą o wszystko, nawet o lepszy sprzęt. Żyją wspomnieniami, nie patrzą w przyszłość i na pewno nie cieszą się z nadchodzącego poranka. Wiele tekstów Hłaski stało się inspiracją dla słuchowisk i spektakli teatralnych. Na podstawie tej powieści w 1958 r. powstał film „Baza ludzi umarłych” w reż. Czesława Petelskiego.