Husarze:

"Na przełomie wieków XV i XVI nastąpił okres starć´ z najazdem moskiewskim i tatarskim Iwana III w latach 1492 - 1503, oraz wojen późniejszych z tymiż˙ przeciwnikami, wojen prowadzonych na wielkich, mało zamieszkałych, niemal bezdrożnych przestrzeniach. Jazda dotychczasowa polska składała się? przeważnie z kopijników na ciężkich koniach, pokrytych zbrojami i mających za bron´ zaczepna? długie kopie i miecze, oraz z lekkiej jazdy strzelców, uzbrojonych przeważnie w kusze, zatem przeznaczonych do działania na odległość´. Podczas ciągnienia wojska, zbroje kopijników wożono na wozach i dopiero w chwili spodziewanego starcia przywdziewano je. Jazda ta wobec ruchliwego nieprzyjaciela, nieprzestrzegającego zasad rycerstwa zachodniego, zapowiadania natarcia, a skłonnego do napadów niespodzianych, stawała się? mniej przydatna, co tak dotkliwie zostało stwierdzone w klęsce bukowińskiej r. 1497. Niewątpliwie te przyczyny zrodziły potrzebę? stworzenia jazdy lżejszej, uzbrojonej w kopie - włócznie, tak zawsze skuteczne w ręku polskim zwłaszcza wobec nieuzbrojonego nimi przeciwnika, oraz w krzywe szable, za oręż˙ ochronny mającej jedynie lekkie tarcze. Sięgnięto do wzorów węgierskich. Po raz pierwszy w regestrze skarbowym w r. 1500 pojawia się? nazwa husarzy przy nazwiskach węgierskich i, być´ może, serbskich czyli Raco´w, jak wówczas w Polsce Serbów nazywano." fragment wstępu. Reprint wydania z 1939 roku. Zachowano oryginalną pisownię.