Żywot Łazika z Tormesu

"Żywot Łazika z Tormesu" anonimowego autora, arcydzieło XVI-wiecznej literatury hiszpańskiej, zapoczątkowało cały gatunek powieści łotrzykowskiej (inaczej: szelmowskiej czy pikaryjskiej), opiewającej przygody bohatera typu picaro; w języku hiszpańskich słowo to oznacza najczęściej młodego chłopca (później pojęcie rozszerza się, jak w powieści "La picara Justina"), zaradnego, sprytnego, mającego za nic prawo, normy i konwencje społeczne, którego nędza zmusza do zdobywania środków do życia najróżniejszymi sposobami. Maurycy Mann, tłumacz na język polski, zręcznie stworzył z imienia bohatera Łazarz i z jego charakterystyki - imający się różnych zajęć włóczęga, uciekający od głodu, unikający wysiłku - oddający istotę rzeczy tytuł "Łazik z Tormesu". Ten typ łotrzyka, "przyrodni brat" Sowizdrzała, zrobił olbrzymią karierę w literaturze europejskiej. W 1554 roku "Lazarillo de Tormes" miał trzy wydania, aż zaniepokoiło to Inkwizycję; wpisany na indeks, ukazywał się w wersji "oczyszczonej" i w licznych przeróbkach oraz przekładach.