Etyka zawodu psychologa

Część 1 : Etyka ogólna – etyka zawodowa; Rozdział 1 : Etyka jako filozoficzny namysł nad moralnością (Barbara Chyrowicz); 1.1. Sposoby badania fenomenu moralności; 1.2. Specyfika filozoficznej refleksji nad moralnością; 1.3. Kryteria moralnej powinności działania; 1.3.1. Szczęście własne i szczęście społeczności; 1.3.2. Zgoda społeczna i zgoda racjonalnych podmiotów; 1.3.3. Szacunek dla osoby jako podstawa moralności; 1.4. Specyfika nauczania etyki ; 1.5. Podsumowanie; Rozdział 2 : Etyka stosowana: teoria w praktyce (Barbara Chyrowicz); 2.1. Moralny partykularyzm; 2.2. Typy teorii etycznych; 2.3. Modele etyki stosowanej; 2.3.1. Model „od góry do dołu”; 2.3.2. Model „od dołu do góry”; 2.3.3. Koherentyzm; 2.4. Problem uszczegóławiania norm moralnych; 2.5. Etyki stosowane a moralne problemy współczesności ; 2.6. Podsumowanie; Rozdział 3 : Etyka zawodu psychologa – etyka psychologiczna (Barbara Chyrowicz); 3.1. Psychologia a etyka; 3.2. Zdrowie psychiczne a zdrowie moralne; 3.2.1. Poczucie własnej wartości i szacunek dla samego siebie; 3.2.2. Integracja i prawość; 3.2.3. Autonomia osoby i autonomia moralna; 3.2.4. Samorealizacja i autentyczność; 3.2.5. Społeczne interakcje i odpowiedzialność; 3.2.6. Realizm poznania i prawdomówność; 3.3. Etyka dla psychologów; 3.4. Podsumowanie; Rozdział 4 : „Etyczna wrażliwość” psychologii i psychologów (Barbara Chyrowicz); 4.1. Człowiek jako „przedmiot badawczy”: „moralna anatomia” podmiotu; 4.1.1. Moralne działanie; 4.1.2. Moralny charakter; 4.1.3. Wartości moralne; 4.1.4. Rozumowanie moralne; 4.1.5. Emocje moralne; 4.1.6. Tożsamość moralna; 4.1.7. Sumienie; 4.2. Wolność czy determinizm? Moralna autonomia podmiotu; 4.3. Moralny wymiar diagnozy psychiatrycznej; 4.3.1. Kłopoty z „normalnością”; 4.3.2. Nadużywanie diagnozy do celów pozaterapeutycznych; 4.4. Problem przymusowej terapii; 4.5. Podsumowanie; Rozdział 5 : Psychologia moralności (Barbara Chyrowicz); 5.1. Specyfika psychologii moralności; 5.2. Moralne emocje; 5.2.1. Związek moralnych emocji z sądami moralnymi; 5.2.2. Rodzaje moralnych emocji; 5.3. Moralne motywacje; 5.3.1. Cechy motywacji; 5.3.2. Filozoficzne teorie moralnej motywacji; 5.3.3. Neurofizjologiczne podłoże moralnej motywacji; 5.4. Podsumowanie; Rozdział 6 : Podstawowe zasady, które powinny być respektowane przez psychologa (Małgorzata Toeplitz-Winiewska); 6.1. Cechy zawodu zaufania publicznego; 6.2. Podstawowe zasady etyczne w zawodzie psychologa; 6.2.1. Działanie na rzecz dobra klienta i nieszkodzenie mu; 6.2.2. Odpowiedzialność zawodowa; 6.2.3. Integralność i uczciwość psychologa; 6.2.4. Zasada sprawiedliwości; 6.2.5. Respektowanie praw człowieka i poszanowanie jego godności; 6.2.5.1. Autonomia i podmiotowość klienta; 6.2.5.2. Poszanowanie godności; 6.2.5.3. Prawo do prywatności, intymności; 6.2.5.4. Tajemnica zawodowa psychologa; 6.3. Podsumowanie; Część II. Psycholog jako badacz i jako nauczyciel akademicki; Rozdział 7: Neuroetyka (Barbara Chyrowicz) ; 7.1. Neuroetyka: wyzwanie XXI wieku; 7.1.1. Próby zdefiniowania neuroetyki; 7.1.2. Działy neuroetyki; 7.2. Obszary badawcze i problemy neuroetyki; 7.3. Neurodeterminizm?; 7.4. Problem doskonalenia ludzkiej psychiki; 7.4.1. Doskonalenie nastroju; 7.4.2. Doskonalenie poznawcze: „doping dla mózgu”; 7.5. Psychochirurgia; 7.6. Podsumowanie; Rozdział 8 : Psycholog wobec osób uczestniczących w badaniach naukowych – między poprawnością metodologiczną a poprawnością etyczną (Jerzy Brzeziński); 8.1. Dwa poziomy ingerencji badacza w psychikę osoby uczestniczącej w badaniu; 8.2. Etyczne standardy postępowania badacza wobec osób uczestniczących w badaniu; 8.2.1. Zasada świadomej zgody; 8.2.2. Zasady: poufności, prywatności i anonimowości; 8.2.3. Naruszanie autonomii jednostki w trakcie badania naukowego i narażanie jej na przeżywanie dyskomfortu, wstydu, lęku, bólu itp.; 8.2.4. Stosowanie instrukcji maskujących (deception); rola spotkania psychologa z osobami uczestniczącymi w badaniu po jego zakończeniu (debriefing); 8.3. Eksperymenty Solomona Ascha, Stanleya Milgrama i Philipa G. Zimbardo w świetle akceptowanych przez społeczność psychologów standardów etycznych; 8.3.1. Opis eksperymentów; 8.3.1.1. Eksperyment Ascha; 8.3.1.2. Eksperyment Milgrama; 8.3.1.3. Eksperyment Zimbardo; 8.3.2. Naruszenia standardów etycznych; 8.4. Podsumowanie; Rozdział 9 : Powinności psychologa (jako badacza) wobec członków społeczności naukowej (Jerzy Brzeziński); 9.1. Psycholog jako członek społeczności naukowej; 9.2. Fabrykowanie i fałszowanie wyników – manipulowanie wynikami surowymi w trakcie ich analizy statystycznej oraz naginanie analiz statystycznych wyników; 9.3. Zafałszowany obraz udziału badacza w powstanie publikacji – plagiatowanie, ghostwriting, guest authorship; 9.4. Magistrant i doktorant jako autorzy i współautorzy opublikowanych prac awansowych; 9.4.1. Prawa magistranta i promotora do pracy magisterskiej; 9.4.2. Rola promotora w powstawaniu pracy doktorskiej; 9.4.3. Praca doktorska jako spójny tematycznie zbiór rozdziałów i artykułów; 9.4.4. Doktorant jako współautor artykułu wchodzącego w skład pracy doktorskiej; 9.5. Krytyka naukowa; opiniowanie prac naukowych (artykułów i książek) przeznaczonych do druku oraz projektów badawczych; 9.6. Podsumowanie; Rozdział 10 : Jak uczyć etyki zawodowej na studiach psychologicznych? (Zuzanna Toeplitz); 10.1. Miejsce problemów etycznych w programach zajęć podstawowych; 10.2. Nauczanie umiejętności psychologicznych; 10.2.1. Ćwiczenia ; 10.2.2. Warsztaty i treningi; 10.3. Modelowanie postaw; 10.4. Podsumowanie; Rozdział 11 : Zasady etyczne nauczania psychologii i prowadzenia szkoleń dla innych profesji (Małgorzata Toeplitz-Winiewska); 11.1. Użyteczność psychologii dla wykonywania innych zawodów – dostosowanie programu zajęć; 11.2. Zasady prezentacji metod psychologicznych; 11.3. Znaczenie kontraktu w zajęciach angażujących osobiste problemy uczestników; 11.4. Podsumowanie ; Część 3: Psycholog jako diagnosta; Rozdział 12 : Podstawowe zasady etycznego prowadzenia diagnozy (Małgorzata Toeplitz-Winiewska); 12.1. Cechy relacji psycholog-klient; 12.2. Etapy procesu diagnostycznego; 12.2.1. Kontrakt diagnostyczny; 12.2.2. Przebieg badania diagnostycznego; 12.2.3. Zakończenie procesu diagnostycznego; 12.3. Podsumowanie; Rozdział 13 : Dokumentacja psychologiczna (Małgorzata Toeplitz-Winiewska); 13.1. Dokumentacja diagnostyczna; 13.2. Dokumentacja terapeutyczna; 13.3. Ochrona dokumentacji a tajemnica zawodowa; 13.4. Dylematy etyczne i problemy organizacyjne; 13.5. Podsumowanie; Rozdział 14 299 Stosowanie testów psychologicznych w badaniach diagnostycznych (Jerzy Brzeziński); 14.1. Testy psychologiczne a model EBA diagnozy psychologicznej; 14.2. Obszary możliwych nadużyć popełnianych przez osoby stosujące testy psychologiczne w świetle Standardów dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice; 14.2.1. Konstruowanie, stosowanie i rozpowszechnianie testów psychologicznych; 14.2.2. Kontekst teorii psychologicznej; 14.2.3. Kontekst teorii testu i teorii statystycznej; 14.2.4. Interpretowanie wyników testów psychologicznych: interpretacja przedziałowa versus punktowa; 14.2.5. Adaptacja kulturowa testów pochodzących z innego obszaru kulturowego; 14.3. Podsumowanie; Rozdział 15 : Formułowanie orzeczeń i opinii psychologicznych (Małgorzata Toeplitz-Winiewska); 15.1. Zasady przygotowania opinii psychologicznej; 15.2. Znaczenie opinii wydawanych przez psychologów; 15.3. Podsumowanie; Część 4 : Psycholog jako specjalista udzielający pomocy psychologicznej; Rozdział 16 : Udzielanie pomocy psychologicznej (Małgorzata Toeplitz-Winiewska); 16.1. Pomoc psychologiczna jako działanie prospołeczne; 16.2. Formy pomocy psychologicznej; 16.3. Zaufanie interpersonalne jako podstawa pomocy psychologicznej; 16.4. Podstawowe zasady etyczne w psychoterapii; 16.4.1. Niebezpieczeństwa związane ze specyficzną rolą psychoterapeuty; 16.4.2. Zawieranie kontraktu psychoterapeutycznego; 16.4.3. Poufność w przebiegu psychoterapii; 16.4.3.1. Poufność a wymiar sprawiedliwości; 16.4.3.2. Warunki naruszenia tajemnicy zawodowej; 16.4.4. Konflikt ról a psychoterapia; 16.4.5. Zakończenie procesu terapeutycznego; 16.5. Psychoterapia klientów ze specyficznymi problemami; 16.6. Kontrola merytoryczna i dbałość o własną kondycję psychiczną psychoterapeuty; 16.7. Udzielanie pomocy psychologicznej na odległość; 16.8. Podsumowanie; Rozdział 17 : Problemy i dylematy etyczne w pracy psychologa sądowego (Małgorzata Toeplitz-Winiewska); 17.1. Role psychologa pracującego dla wymiaru sprawiedliwości – etyka zawodowa a wymogi prawa; 17.2. Psycholog jako biegły sądowy ; 17.2.1. Dylematy w przygotowaniu opinii w procedurze karnej; 17.2.2. Specyfika diagnozowania na potrzeby spraw cywilnych; 17.2.3. Trudności diagnostyki psychologicznej w sprawach rodzinnych; 17.3. Etyczne uwikłania psychologa penitencjarnego; 17.4. Zasady etyczne w Wytycznych dla psychologa sądowego APA; 17.5. Podsumowanie; Rozdział 18 : Psycholog w środkach masowego przekazu (Zuzanna Toeplitz); 18.1. Społeczna rola psychologa; 18.2. Zasady etyczne występowania w mediach; 18.2.1. Kompetencje; 18.2.2. Tajemnica zawodowa ; 18.2.3. Wrażliwość; 18.2.4. Szacunek dla innych; 18.3. Podsumowanie; Rozdział 19 : Opieka nad osobami chorymi, starymi i umierającymi (Małgorzata Toeplitz-Winiewska); 19.1. Etyczne aspekty bólu i cierpienia; 19.2. Kontakty psycholog-rodzina chorego oraz personel medyczny; 19.3. Opieka hospicyjna; 19.4. Podsumowanie; Rozdział 20 : Niepełnoletni jako klient psychologa (Zuzanna Toeplitz); 20.1. Rożne kategorie klientów niepełnoletnich; 20.2. Specyfika relacji psycholog-osoba niepełnoletnia; 20.2.1. Udzielanie zgody; 20.2.2. Informacje zwrotne; 20.2.3. Tajemnica zawodowa; 20.3. Prawa rodziców i opiekunów; 20.4. Podsumowanie; Część 5 : Przypadki ilustrujące etyczne zasady pracy psychologa oraz dylematy (Zuzanna Toeplitz, Małgorzata Toeplitz-Winiewska); Wstęp – rozwiązywanie dylematów etycznych; Rozdział 21 : Uzyskiwanie zgody klienta – kontrakt; 21.1. Szczególne przypadki, gdy zgoda musi być na piśmie; 21.2. Zgoda na diagnozę, zgoda na interwencję psychologiczną (terapię); 21.3. Podsumowanie; Rozdział 22 : Kompetencje psychologa; 22.1. Kompetencje merytoryczne; 22.1.1. Wiedza teoretyczna, konieczność kształcenia ustawicznego; 22.1.2. Wiedza psychometryczna; 22.1.3. Wiedza prawna – znajomość przepisów obowiązujących psychologa; 22.1.4. Współpraca z psychologami i innymi specjalistami; 22.2. Kompetencje personalne; 22.2.1. Bezstronność i obiektywizm; 22.2.2. Wykraczanie poza kompetencje; 22.2.3. Konflikt ról zawodowych i prywatnych; 22.2.4. Osobiste problemy i konflikty; 22.2.5. Zdolność psychiczna i fizyczna do wykonywania roli zawodowej; 22.2.6. Niewłaściwe wykorzystywanie wpływu; 22.2.7. Świadomość własnych ograniczeń osobistych – superwizja i konsultacja; 22.3. Podsumowanie ; Rozdział 23 : Psycholog a instytucja; 23.1. Psycholog w sądzie; 23.2. Psycholog a wymagania instytucjonalne; 23.3. Podsumowanie; Rozdział 24 : Jak rozwiązywać dylematy etyczne. Analiza przykładu; 24.1. Identyfikacja problemów etycznych i praktycznych; 24.2. Możliwe drogi postępowania; 24.3. Natychmiastowe i odległe konsekwencje – elementy ryzyka i korzyści zaproponowanych rozwiązań; 24.4. Wybór sposobu postępowania i przyjęcie na siebie pełnej odpowiedzialności; 24.5. Podsumowanie.[K]