Świadectwa zagłady

W miarę upływu lat od zakończenia najokrutniejszej z wojen i straszliwej zagłady ludności żydow­skiej Europy coraz bardziej zaciera się w naszej pamięci obraz jej ofiar. Po największych miejscach śmierci pozostały dziś cmentarzyska popiołów i szczątków zgładzonych osób. Ofiary i ich mę­czeństwo przywołują jednak nie tylko one, nie tylko też relacje nielicznych ocalałych i świadków Szoa, lecz także dokumenty i przedmioty znalezione na terenach poobozowych, relikty uśmierca­jących urządzeń, które zachowała ziemia, oraz świadectwa pisemne - kartki i napisy wykonywane w obliczu zagłady. W książce zostały opublikowane źródła do dwóch zasadniczych tematów: funkcjonowania ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem i gett wiejskich w Kraju Warty, głównie getta Czechulec. Chełmno nad Nerem to pierwszy w dziejach ośrodek masowej zagłady. Utworzony został na terenach okupowanej Polski przez władze niemieckie i funkcjonował jako jedyny na ziemiach wcielonych do Rzeszy; trzy pozostałe (Sobibór, Bełżec i Treblinka) powstały na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Chełmno stało się miejscem śmierci około 200 tys. Żydów przywiezionych z gett Kraju Warty, z okupowanych przez Niemcy ziem Europy Zachodniej. Zamordowano tam również 4300 Romów, kilkadziesięcioro (?) czeskich i polskich dzieci, kilkudziesięciu jeńców radzieckich oraz nieznaną liczbę Polaków.