Powrót na Kresy: Los tułaczy

Trzecia część powieści jest dopełnieniem historii Polaków z Kresów, dla których koniec wojny najczęściej nie oznaczał końca udręki. Zamiast oczekiwanej niepodległości i radości z powrotu do rodzinnego domu los w dalszym ciągu tragicznie ich doświadczał. Podczas gdy cała Europa świętowała zwycięstwo i zabierała się z zapałem do odbudowy zniszczeń, kresowe rodziny ponownie stanęły na rozdrożu.Znów tysiące zaszczutych w pośpiechu zostawiało cały dobytek pokoleń i "dobrowolnie" szukało kąta w "niepodległej" części Ojczyzny.Znów tysiące trafiały do syberyjskich łagrów i obozów przymusowej pracy.- A co się działo z tymi, którzy przelewali krew za niepodległość Polski na Zachodzie? Dlaczego nie wracali do kraju tułacze, którzy po opuszczeniu Syberii znaleźli się w niezliczonych obozach i sierocińcach rozsianych po całym świecie? Czy im było tam lekko i przyjemnie?"Powrót na Kresy" nie jest próbą wyczerpującej odpowiedzi na wszystkie pytania, lecz jedynie przedstawia te wydarzenia przez pryzmat losów rodziny. Podobnie jak wcześniejsze tomy, III część jest oparta na wspomnieniach, dokumentach bądź ustnym przekazie. W "Losie tułaczy" posłużyłem się również wspomnieniami osób spoza rodziny, dzięki którym dokładniej mogłem poznać opisywane miejsca i zdarzenia. Serdecznie pragnę podziękować Zofii Pawłowskiej za obszerne materiały dotyczące afrykańskich sierocińców i Juliuszowi Baczyńskiemu, którego refleksje z dziesięcioletniego pobytu w sowieckich łagrach dużo do książki wniosły.