Strach

"Bodźcem do napisania tej książki była, jak to często bywa, inna książka. Wiele lat temu natknąłem się na niewielki tomik wydany przez Miriam Hochberg-Mariańską, która w czasie okupacji pracowała w krakowskim oddziale »Żegoty« (Rada Pomocy Żydom). Mariańska, Żydówka o świetnej »aryjskiej« urodzie, działała w konspiracji, była bardzo odważna i na fałszywych papierach szczęśliwie przeżyła lata okupacji. Po wojnie jako przedstawicielka Centralnego Komitetu Żydów w Polsce jeździła po kraju, wyszukując żydowskie dzieci oddane na przechowanie katolickim rodzinom lub instytucjom. Wiele z tych dzieci było już osieroconych albo też krewni czy rodzice, którzy przeżyli wojnę, nie wiedzieli, gdzie ich szukać. Oczywiście, zarówno rodzinom, jeśli pozostały przy życiu, jak i działaczom żydowskich organizacji ogromnie zależało na odnalezieniu i odzyskaniu zagubionych dzieci, co niekiedy okazywało się bardzo skomplikowane (...). Mariańska z wielkim oddaniem poświęciła się podjętej pracy i jeszcze w 1947 roku, pod auspicjami Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, wydała małą książeczkę zatytułowaną »Dzieci oskarżają«, w której zebrała relacje o losach kilkunastu żydowskich dzieci i ich wybawicieli, a w przedmowie napisała, że pośród bohaterskich Polaków ratujących te dzieci znaleźli się ludzie, którzy prosili, aby nie ujawniała ich nazwisk. I dodała takie wyjaśnienie: »W tej książce w wielu zeznaniach wymieniane są nazwiska ludzi, którzy dzieci żydowskie ratowali, w innych użyto tylko inicjałów. Dlaczego - jeśli nazwiska są znane? Nie wiem, czy jakiś człowiek poza granicami Polski pojmie i zrozumie fakt, że uratowanie życia ściganemu przez zbrodniarza, bezbronnemu dziecku może okryć kogoś wstydem i hańbą lub narazić na przykrości«. Czytałem to ostatnie zdanie, mieszkając w Polsce, ale i tak »fakt«, o którym pisze Mariańska, był dla mnie kompletnie nie do pojęcia". (ze "Wstępu" autora)