Beowulf

"Beowulf" to staroangielski poemat pochodzący z około VIII wieku, a spisany prawdopodobnie na początku XI w. J.R.R. Tolkien dokonał jego przekładu w 1926 roku, wielokrotnie go poprawiał, choć nigdy nie brał pod uwagę publikacji. Dokonał tego dopiero jego trzeci syn Christopher Tolkien, wyznaczony przez ojca na opiekuna jego spuścizny literackiej. Przekład został uzupełniony wykładami wygłoszonymi w Oksfordzie w latach trzydziestych XX w., które rzucają również światło proces tłumaczenia. Stanowią one komentarz autora do samego poematu i dowodzą wielkiej swobody Tolkiena w poruszaniu się po ówczesnej historii i literaturze. Wykłady te również świadczą o szerszym spojrzeniu autora na kontekst literacki "Beowulfa". Poruszane w poemacie tematy skłaniają go między innymi do analizy współistniejących w nim elementów pogańskich i chrześcijańskich, a także do wyjaśnienia subtelności zawartej w nim ironii oraz jasnego opisania zawiłości dynastycznych. Tolkienowski przekład "Beowulfa" cechuje dbałość o szczegóły i wierne oddanie realiów epoki. Można odnieść wrażenie, jakby autor wręcz wszedł to tej wyobrażonej przeszłości i był świadkiem opisywanych wydarzeń. Do przekładu poematu i komentarza została dołączona napisana przez J.R.R. Tolkiena w języku staroangielskim "Cudna opowieść", która pokazuje historię Beowulfa jako opowiastkę ludową, zupełnie pozbawioną naleciałości historycznych i ideologicznych.