Eposy świata

"Epicki rozmach" to taki, który ma ambicję ogarnięcia całego świata, wszystkich należących do niego przedmiotów, ludzi i znaczeń. Takie właśnie są eposy - skupiają jak w soczewce całe bogactwo różnych kultur, głownie dzięki postaci herosa będącego doskonałym ucieleśnieniem wartości przyjmowanych w danej społeczności. Bohater epicki jest wzorcowym człowiekiem, który reprezentuje dobro i porządek, a dzięki swoim nadprzyrodzonym mocom walczy ze złem i chaosem; to ostoja i obrońca swego ludu oraz łącznik pomiędzy nim a światem bogów. Jego człowieczeństwo ma jednak także drugą stronę - słabość, nieszczęście i rozpacz - czasem ucieleśnioną w nieodłącznym towarzyszu bohatera. Niniejsza książka przyjmuje kulturoznawcze i antropologiczne rozumienie eposu. Zwraca uwagę na najbardziej archaiczne źródła opowieści epickich, przedstawia ich rozmaite, często kontrowersyjne interpretacje, a także opisuje funkcje, jakie pełniły one w różnych kulturach w momencie powstania, kanonizacji i później, przez wieki nieraz burzliwych dziejów poszczególnych narodów. Czy przypadkiem postać mitycznego herosa nie wywodzi się z praktyk szamańskich albo rytuałów inicjacyjnych? Może prawdziwą treścią perskiego Szahname jest tajemnica cyklu kalendarzowego? Dlaczego najważniejsze opowieści dawnych Norwegów przechowały się na Islandii, a Duńczyków - w Wielkiej Brytanii? Jak ma się Pierścień Nibelunga Richarda Wagnera do średniowiecznej wędrówki ludów? A epika powstająca w początkach historii USA do fińskich pieśni ludowych? Poznając eposy w taki sposób, cofamy się do własnych korzeni, by odkryć fundamenty naszej cywilizacji, a także zbliżamy się do zrozumienia dziejów niekiedy bardzo egzotycznych kultur. Kolejne rozdziały książki można traktować jako podróż przez kontynenty i epoki, podczas której czasem zatrzymujemy się gdzieś na dłużej, a czasem zerkamy tylko przez uchylone drzwi do kolejnego świata, który być może uda nam się dokładniej zwiedzić przy innej okazji. Najwięcej miejsca poświęcono najsławniejszym eposom przetłumaczonym na język polski, nieco mniej tekstom zachowanym fragmentarycznie i przez to słabo znanym, przy czym obszerna literatura przedmiotu zachęca czytelnika do dalszych poszukiwań.