(Nie)przypadkowa edukacja

Wyobraźmy sobie (podążając za myśleniem Michała Hellera zawartym w jego pracy Filozofia przypadku) wszystkie prawa fizyczne, biologiczne, psychologiczne i socjologiczne, którym podlega człowiek, jako wielką siatkę. W siatce tej są puste przestrzenie albo „wolne miejsca” pozostawione na działanie przypadków. Bez nich, czyli bez zjawisk przypadkowych, cała struktura społeczna nie mogłaby funkcjonować, tak jak siatka bez pustych przestrzeni byłaby tylko bezładnym pęczkiem sznurków. Nasza egzystencja ma zatem charakter równocześnie nieprzypadkowy i przypadkowy. W odniesieniu do edukacji praktyczne zastosowanie tej metafory oznacza z jednej strony respektowanie i wdrażanie do respektowania praw uniwersalnych, z drugiej zaś stwarzanie warunków dla dowolnej, eksploracyjnej aktywności ucznia i akceptacji błądzenia. W pierwszym przypadku obowiązywać będzie kryterium prawdziwości, czyli zgodności z prawdą obiektywną, w drugim natomiast obowiązujące będzie kryterium słuszności, czyli zgodności z wewnętrznymi odczuciami. Intencją autora zaprezentowanego zbioru esejów było wejście w świat postkonwencjonalny i naszkicowanie kontekstów, problemów, założeń i wyzwań edukacji postkonwencjonalnej. Edukacja taka mogłaby być inaczej określana jako otwarta (K. Popper), nieliniowa (M. Heller), transgresyjna (J. Kozielecki). '