Żywoty kurtyzan

Nikt lepiej od Aretina nie znał życia dziwek ulicznych, nikt nie odzwierciedlił w literaturze tak świetnie wulgarnej rzeczywistości i niemoralności ludzi renesansu. Pietro Aretino niejednokrotnie wspominał, że tylko przedstawia społeczeństwo, i że nie jest jego winą, "iż obraz obyczajów wypada fatalnie". Popularny za życia, opływający w dostatki, z biegiem lat - z powodu zmieniających się kryteriów moralnych decydujących o tym, co jest przyzwoite, a co nie - stał się pisarzem wyklinanym, oskarżanym o pornografię. Jego utwory krążyły w nielegalnym obiegu wydawniczym. A przecież Aretino przekazał nam niemal socjologiczną wiedzę o najstarszym zawodzie świata. "Nagana i wytykanie palcem należy się tym, którzy te rzeczy czynią, nie temu, który je opisuje" - mówił z rozbrajającą szczerością nowelista włoski z XVI w. Matteo Bandello.