Zamieszczone w książce artykuły układają się w kilka bloków tematycznych, merytorycznie związanych z sygnalizowaną w podtytułach problematyką. Część pierwsza (Wokół nazw konkretnych, nazw pojęć i systemówwartości) obejmuje artykuły dotyczące re?eksji nad pojęciami takimi, jak: odpowiedzialność i wolność, lenistwo, podpowiedź, naród, język, wdzięczność, polemika czy wreszcie samo słowo. Uwagę badaczy przykuwają też losy w polszczyźnie wyrazów: hetman, miasto i obywatel, okno, słownictwo związane z seksualnością człowieka oraz nazwy obiektów sakralnych we wschodnich religiach. W skład części drugiej (Wokół języka artystycznego) wchodzą analizy poświęcone tekstom wybitnych polskich twórców: Bolesława Prusa, Pawła Huellego Adama Asnyka, Anny Kamieńskiej, Ryszarda Kapuścińskiego,Wiesława Myśliwskiego, Andrzeja Pilipiuka, Cypriana Kamila Norwida. Opracowania mieszczące się w części trzeciej (Wokół polszczyzny współczesnej) pokazują przede wszystkim dynamizm procesów zachodzących współcześniew języku. Czytelnik znajdzie tu teksty analityczne, poświęcone urbanonimom, chrematonimom, onomastyce literackiej, słownictwu kosmetycznemu, słownictwu współczesnej młodzieży i językowi polityków; a także artykuł o charakterze postulatywnym, mówiący o potrzebie nowego słownika wymowy polskiej. W części czwartej (Wokół polszczyzny gwarowej) pomieszczono jeden tekst podejmujący problematykę wiejskich mikrotoponimów oraz trzy opracowania syntetyzujące, dotyczące odpowiednio: procesu numeralizacjirzeczowników w gwarach polskich, następnie relacji między nazwą i desygnatem w zmieniającej się rzeczywistości wiejskiej, a wreszcie zmian w dialektach polskich w ostatnim stuleciu. Ostatni rozdział (Varia) mieści w sobie opracowanie dotyczące stanu badań nad gemmonimami w polszczyźnie, analizę problemów z segmentacją fonologiczną w komunikacji pisemnej małych dzieci, studium na temat bogactwa leksykalnego XIX-wiecznych inwentarzy podlaskich, rozważania o historii wyrazów krupa i kasza. Książkę zamykaartykuł ukazujący w perspektywie kontrastywnej semantykę i konotacje referencjalnych luk leksykalnych. (Ze Wstępu).
