Krąg pierwszy

Tematyka łagrowa znajduje w "Kręgu pierwszym" swój fabularny kształt w opisie "szaraszki" - specyficznej formy więzienia, które w istocie stanowiło instytut badawczy : tu pracujący nad deszyfracją ludzkiego głosu i techniką podsłuchu więźniowie byli często wybitnymi naukowcami. Istotnym uzupełnieniem tekstu powieści jest wątek osobistych losów Stalina oraz próba nakreślenia jego portretu psychologicznego. "Krąg pierwszy" należy obecnie do kanonu najwybitniejszych powieści XX w., a jego demaskatorska treść stała się ważnym elementem poznania stalinowskiego systemu terroru i zagłady. Choć jej tytuł nawiązuje do "Boskiej Komedii" Dantego, Sołżenicyn opisuje współczesne mu czasy i rzeczywistość. To zamknięte środowisko jest obrazem radzieckiego społeczeństwa w miniaturze, a portrety psychologiczne bohaterów - także samego Stalina - zajmujących miejsca na dwóch skrajach represyjnego systemu, składają się na całą gamę ludzkich typów i postaw.