Na kartach tej książki spotkacie doskonałych malarzy, którzy jednocześnie wykonywali zawód strażaka lub piwowara, bohaterów tłumnie odwiedzanych dziś wystaw, którzy zmarli w nędzy, pasjonatów jednego tematu, którzy malowali wyłącznie krowy lub wyłącznie statki. Utalentowanych świadków i kronikarzy wyjątkowego momentu w dziejach Europy. Dumnych i tolerancyjnych obywateli republiki kalwińskiej, tworzących swój ład na kontynencie zdominowanym przez katolickie, centralistyczne i absolutystyczne monarchie, w których triumfował barok ze swoim językiem ekspresji. Sztuka złotego, XVII wieku Holandii podążała inną drogą. Odrzucała tematykę religijną, dekoracyjny nadmiar, wyszukaną retorykę wypowiedzi, zastępując ją kontemplacją codzienności, radości życia, uroku prostych przedmiotów, światła wpadającego przez okno, oznak upływającego czasu na twarzach zwykłych ludzi, błysku perły w zagłębieniu szyi, ptaka na drążku klatki. Oto Holandia gdzie wydzierano morzu tereny uprawne, toczono wojny, handlowano z całym światem i wyzyskiwano zamorskie kolonie. To również miejsce, gdzie znajdowali schronienie żydzi, ateiści, wolnomyśliciele, w którym publikowano książki zabronione gdzie indziej, prowadzono badania naukowe bez oglądania się na Inkwizycję. Kraj, w którym wiodącą rolę odgrywały stosunkowo niewielkie, lecz bardzo prężne ośrodki miejskie: Amsterdam, Haga, Lejda, Delft, Utrecht, Haarlem... W którym przeciętni mieszczanie stawali się bohaterami dzieł malarskich, podbijających rynek sztuki w miejsce świętych i mitologicznych herosów, l to oni byli fundatorami i nabywcami obrazów, zastępując w tej roli Kościół, monarchów i arystokrację. W ciągu mniej niż stu lat obserwować możemy narodziny i zmierzch potęgi narodu, który dał światu co najmniej dwa, trzy pokolenia wielkich malarzy. Są wśród nich Frans Hals, Rembrandt i Vermeer, a także Jan Steen, Gabriel Metsu, Carel Fabritius, Gerrit van Honthorst, Pięter de Hooch, Hendrick Avercamp, Jan van Goyen, Jacob van Ruisdael, Pięter Claesz., Willem Claesz. Heda. To złoty wiek, w którym wyjątek staje się regułą, to niezwykły miniony świat, pod wieloma względami przypominający naszą współczesność.
