Najdalsza droga

"Najdalszą drogę" rozpoczyna scena przeprowadzki rodziny bezrolnych fornali. Początkowo w Rusocinie dzieje im się dobrze, wkrótce jednak spadają na nich nieszczęścia - Julkę zostawia narzeczony, Kaczmarczyk zostaje oskarżony o podpalenie pola pszenicy (od tytoniu) i obawia się, że to podejrzenie będzie się za nim ciągnąć do końca życia. Rodzina podejmuje więc decyzję o wyjeździe do miasta. Tak jak na początku opowiadania, na wozie towarzyszy im kot w worku, przywodzący na myśl wiadome przysłowie. Gwałtowny witalizm tych opowiadań miesza się z obrazami śmierci, nędzy i wyniszczenia (jak w opowiadaniu "Noc ponad światem" przedstawiającym starość Nikodema, owrzodziałego z powodu kiły, który siekierą odcina sobie zaropiałe palce). Podkreślana jest energia i mobilność społeczna bohaterów. Co i rusz pojawia się motyw wyjazdu do Ameryki lub przynajmniej do Prus, rodzina Kaczmarczyków udaje się do miasta, zdradzony mąż Łucji z Pokucic - do Hamburga, gdzie wiąże się z jakąś Niemką. Trudne warunki nie tłumią więc ludzkiej energii.