Choryń

Nie największa miejscowość, jaką jest Choryń, doczekała się opracowania bardzo wnikliwego. Omówienie dziejów wsi, związanych z nią rodów, oparto na bogatym materiale źródłowym, który pozwolił przedstawić – z drobiazgową dokładnością – losy miejscowości od epoki brązu po czasy współczesne. Dokładniej zaprezentowano historię rodu Drwęskich i Taczanowskich. Podkreślić należy determinację włożoną w dotarcie do archiwów prywatnych Taczanowskich i pamiątek rodzinnych, które pozwoliły rzucić światło na dzieje tego rodu. Za istotny i niezwykle wartościowy fragment pracy uważam rozdział odnoszący się do Władysława Taczanowskiego i sprzedaży przez niego dóbr choryńskich księciu saksońsko-weimarskiemu i stojącej za nim Komisji Kolonizacyjnej. Wątek ten ilustruje do dzisiaj nie w pełni omówiony problem przejmowania polskich majątków, nasilony w początkach XX wieku. Wykorzystanie przez Autora nieopracowanej dotychczas dokumentacji Komisji poczytać należy za szczególny atut. Wyeksponowano przy tej okazji problem odkrywek węgla brunatnego, temat aktualny również dzisiaj, który – w perspektywie doświadczeń sprzed ponad stu lat – winien być memento dla współczesnych planów względem eksploatacji wielkopolskich złóż. Ze szczególną satysfakcją czytałem rozdziały poświęcone założeniu dworsko-parkowemu oraz kaplicy. Obiekty te nie doczekały się dotychczas pogłębionych analiz, w związku z czym z tym większym uznaniem należy spojrzeć na wysiłek Autora włożony w rekonstrukcję poszczególnych faz budowy i przemian kolejnych obiektów. O profesjonalizmie świadczy fakt, iż poza wykorzystaniem wielości źródeł archiwalnych – prywatnych, państwowych i kościelnych – dr Prałat zilustrował je bogatym materiałem ikonograficznym, obejmującym nie tylko fotografie poszczególnych elementów dziedzictwa kulturowego Choryni, ale również szczegółowe plany i rzuty czy rekonstrukcje założeń parkowych. Mają one podwójną wartość: naukową i ilustracyjną.