Spór o panteizm:

Spór, w którym głównymi antagonistami byli Jacobi i Mendelssohn, dotyczył pierwotnie tego, czy Lessing był spinozystą. Usiłowania rozstrzygnięcia tej kwestii prowadziły z natury rzeczy do zasadniczego sporu o filozofię Spinozy. Najpierw dyskusja między Mendelssohnem a Jacobim przebiegała w formie listów i rozpraw przekazywanych sobie nawzajem. Z chwilą publikacji testów Jacobiego „O nauce Spinozy w listach do Pana Mojżesza Mendelssohna” spór staje się publiczny, uruchamiając świadomość i podświadomość niemiecką zakorzenioną w panteizmie i angażując „całe uczone i lubujące się w estetyzmie Niemcy” (M. Grunwald, XIX w.) „Autor próbuje odpowiedzieć na dwa pytania. Po pierwsze, w jaki dokładnie sposób przebiegała recepcja myśli Spinozy w Niemczech w ostatnich dziesięcioleciach XVIII w., po drugie zaś, jaki wpływ miała ona na przemiany filozofii niemieckiej tego okresu. Obie kwestie można bez wahania określić jako fundamentalne dla rozumienia sytuacji, która zaistniała w filozofii niemieckiej u schyłku epoki oświecenia i z której wyrósł idealizm niemiecki – myśl z jednej strony wieńcząca niemieckie oświecenie, z drugiej zaś otwierająca nowe, już ściśle współczesne perspektywy w filozofii. Z uwagi na to, że klasyczna filozofia niemiecka należy do najważniejszych źródeł myśli współczesnej, wartość książki Józefa Piórczyńskiego nie sprowadza się do czysto historycznego sprawozdania z pewnego interesującego epizodu w dziejach myśli niemieckiej XVIII stulecia, lecz polega nadto na dostarczeniu pewnych istotnych wątków pozwalających lepiej zrozumieć szereg faktów, które zaważyły na tym, czym stała się filozofia na przełomie XVIII i XIX w., i które wciąż do pewnego stpnia określają horyzonty współczesnego myślenia. Praca ma zatem również znaczenie stricte filozoficzne” (fragment recenzji wydawniczej).