27 śmierci Toby'ego Obeda

• 

  Biblioteka Kraków
  Przeglądając artykuły w Internecie, trafi łam na listę nominacji do tegorocznej edycji Nagrody Literackiej Nike. Moją uwagę przykuła jedna pozycja książkowa – „27 śmierci Toby’ego Obeda” – Joanny Gierak-Onoszko. Opis bardzo mnie zaintrygował, więc sięgnęłam po książkę i… pochłonęłam ją, mimo iż nie jest to łatwa lektura. Reportaż bardzo wnikliwie przedstawia losy rdzennych mieszkańców Kanady. Państwa, które cieszy się sławą wielokulturowego i tolerancyjnego. Niestety, jak dowiadujemy • się z reportażu, to tylko pozory. Dochodzą bowiem do głosu ocaleńcy, dzieci rdzennych mieszkańców Kanady, które przetrwały gehennę, jaką zgotowano im w szkołach z internatami. • Placówki zaczęły powstawać masowo w drugiej połowie XIX wieku, natomiast ostatnia została zamknięta dopiero w 1996 roku, mimo iż były sygnały, że nie dzieje się tam dobrze. Przez piekło w tych instytucjach przeszło aż 150 tysięcy dzieci. Szkoły te pod przykrywką świetne prosperujących, samowystarczalnych placówek • edukacyjnych, tak naprawdę miały za zadanie wyplenić kulturę, języki i wierzenia Pierwszych Narodów. Robiono to w sposób haniebny i brutalny, począwszy od odbierania małych dzieci z ich rodzinnych domów poprzez zmuszanie do ciężkiej nadludzkiej pracy, bicie, molestowanie i upokarzania na każdym kroku. Wiele z tych dzieci umierało na różne choroby, wiele popełniało samobójstwa czy ginęło podczas licznych prób ucieczek. Natomiast ci, którzy przeżyli to piekło na ziemi, nazwani zostali ocaleńcami. I to właśnie oni, a także rodziny zmarłych już ocaleńców, walczą obecnie z państwem w sądach o odszkodowania za wszystkie krzywdy, jakich doznali w kanadyjskich szkołach z internatem. Reportaż wstrząsa i nie pozostawia obojętnym, wiele razy trzeba przerwać lekturę, by nabrać powietrza, gdyż relacje • bohaterów porażają okrucieństwem i brutalnością. Gdzieś z tyłu głowy pozostaje świadomość, że to działo się jeszcze tak niedawno i nie jest wytworem wyobraźni. Oburza też fakt, że większość oprawców nie poniosła żadnej konsekwencji swoich, godnych najwyższej kary, działań. Jakże prawdziwy i adekwatny wydaje się być tutaj cytat z Medalionów Zofi i Nałkowskiej – „Ludzie ludziom zgotowali ten los”. • Anna Jędrzejowska • Biblioteka Kraków
• 

  Iska
  Jeden z najbardziej bulwersujących reportaży ostatnich lat… • Kanada - duży kraj, kraj przepiękny i bardzo różnorodny pod względem kulturowym. Ale jest też to państwo, w którym wiele ważnych spraw próbowano przemilczeć, zasłonić kurtyną, skrupulatnie ukryć. Pewnych jednak spraw w sposób łatwy ukryć się nie da. Prędzej czy później muszą one ujrzeć światło dzienne… • Tak też się dzieje w historii opowiedzianej przez Joannę Gierak-Onoszko o kanadyjskich szkołach z internatem. Jest to opowieść o tak zwanych Ocaleńcach, absolwentach szkół, nad którymi przez długie lata nauki znęcano się fizycznie i psychicznie. To historie internatów, z których nie było absolutnie żadnej drogi ucieczki. Gdy dziecko odebrane zostało z rąk rodziców i trafiało do tego typu szkoły przechodziło drogę przez istną mękę. Dosłownie musiało walczyć o przeżycie. Walczyć z opiekunami, ich systemem, a także z zaślepioną wiarą własnych rodzin w niewinność osób trzecich. Dzieci przebywające w tych ośrodkach z dala od swych rodzinnych domów nie miały w nikim najmniejszego nawet wsparcia. Wszystko co było wypowiedziane przez nich w oskarżycielskim tonie, było uznawane za wierutne kłamstwo. W Kanadzie bardzo mocno ukorzeniony przez długi czas był system autorytarny. Kościół, władze kościelne i wszystkie związane z nim osoby duchowne uznawane były niemal za święte. Niestety okazało się, że w wielu wypadkach z tą świętością nie miały one zupełnie nic wspólnego. Były okrutne, brutalne, bezwzględne i pozbawione jakiejkolwiek empatii. Były zwyczajnymi potworami, „przyodzianymi w ludzką skórę”. Stosunkowo niedawno Kanada nieco bardziej oprzytomniała w tym temacie i zaczęła podejmować próby zado­śćuc­zyni­enia­ pokrzywdzonym przez siostry Szarytki i nie tylko. Jak dotąd jest to dość nieudolna próba „oczyszczenia” władz z winy, wyegzekwowania jakiejś kary za te wszystkie okrutne zbrodnie popełniane przez długie lata. Czy dojdzie kiedykolwiek w tej kwestii do pojednania? Nawet jeśli dojdzie to doświadczonej traumy oraz skrzywionej psychiki ludzkiej nic nie zdoła naprawić. • Reportaż Gierak-Onoszko jest do granic możliwości szczery. Opisywane w nim sytuacje są nad wyraz realistyczne, przedstawiają niewyobrażalne okrucieństwo. W bardzo gwałtowny sposób oddziaływają na wyobraźnię czytelnika, nie dając o sobie zapomnieć przez naprawdę długi czas. Przerażający, do bólu wstrząsający, uwłaczający ludzkiej godności.

Brak wątków