Pożary i zgliszcza:

Jeden z braci Świdów zostaje wezwany do udziału z powstaniu styczniowym. W pierwszej chwili odmawia, uznając ten zryw narodowy za źle przygotowany i groźny dla Polski. Słucha jednak głosu ukochanej kobiety – jedynego człowieka, któremu wierzy bezgranicznie – i angażuje się w z góry przegraną sprawę. „- Waszego orła nie opuszczę, bo wasz – odparł. – I nie zejdę ze stanowiska, jeśli to pani radości może dać chwilkę! Ale powtarzam raz jeszcze, nie dla Polski to czynię i nie dla narodu, i nie dla własnej sławy, ale dla pani jednej, i zginę rad, jeśli śmiercią kupię jeden uśmiech dla was! Potrząsnęła głową, przerwała mu. - To źle – szepnęła. – Polska stokroć więcej warta miłości od jednej dziewczyny. Pan grzeszy mieszając me imię do takiej sprawy. - Mówię, co czuję. Pani dla mnie świętością i ideałem, bom wam winien to, co mam jasnego w duszy. Tyle razy wydźwignęliście mnie od zatraty i śmierci; to słaba wypłata, gdy dla waszego marzenia dam jedno swe życie. - Czemu się pan mnie nie spyta, czy wam co daję za takie uczucie? – rzekła bardzo cicho. - Ja go nie sprzedaję! Ono wasze od tak dawna, jak czuć zacząłem! Jeżeli znaczę dla pani trochę więcej jak ten proch szary pod nogami, tom szczęśliwy!”