Polskie pogranicza w procesie przemian

W ideologicznych założeniach polskie pogranicza powinny przekształcać się w transgranicza. Jednak obrazy rzeczywistości, przedstawiane także w tym tomie, zakłócają sielankowe wizje formułowane na gruncie europeizmu. Szereg wydarzeń, poczynając od 1997 r., kiedy to Polska w ramach procesów przystosowawczych przed włączeniem do Unii Europejskiej zaczęła osłabiać relacje ze wschodnimi sąsiadami, stawia pod znakiem zapytania, to znów wspiera euromyślenie o pograniczach. Należy też pamiętać, że na procesy społeczno-gospodarcze na pograniczach istotny wpływ miało pełne włączenie Polski do strefy Schengen w 2007 r., a później uruchamianie i zawieszanie umów o małym ruchu granicznym z ograniczaniem versus poszerzaniem grupy beneficjentów. (Z Wprowadzenia)