Po co i dlaczego ta książka? Wszak tyle ich już powstało, tyle napisano o Żydach i żydostwie, tyle złożono zeznań i świadectw!... A przecież fenomen antysemityzmu nie przestaje intrygować i niepokoić. Wciąż padają pytania, na które nie ma odpowiedzi. Nikt, tym bardziej bezpośrednio zainteresowani, „dotknięci żydostwem”, nie potrafią odpowiedzieć, co i dlaczego przywodzi ich z powrotem ku żydostwu, dlaczego wygrzebują je z odległej przeszłości, nieraz sprzed wielu pokoleń. I dlaczego im się o tym przypomina, często brutalnie, a zawsze w sposób dwuznaczny. Nikt nie potrafi wyjaśnić dlaczego, ale zarazem trudno się dziwić, że po pokoleniach asymilacji, czyli wsiąkania w otoczenie, co chyba jest zjawiskiem naturalnym, odzywa się u nich jakaś odrębność, jakiś rodzaj uczulenia, przypisywany ich dawnemu pochodzeniu. I co wywołuje triumf antysemitów: a więc jednak odezwała się żydowska krew! Nie da się w pojedynkę, z jednej tylko żydowskiej strony, nie tylko odpowiedzieć na te pytania, ale nawet szukać wyjaśnienia. Stąd powstała idea eseju w dwugłosie, w dialogu między Polakiem żydowskiego pochodzenia i Europejczykiem tout court, skądinąd protestanckiej proweniencji. Pomysł dialogu wynikł z ciekawości młodego socjalisty dla sposobu, w jaki przeżył wojnę i okupację w Polsce stary socjalista.
