Zmienne pola dialogu:

W prezentowanej publikacji autor analizuje trzy różne poziomy polsko-niemieckich relacji, które wytyczyły kierunek współczesnych stosunków między tymi narodami. Punktem wyjścia jest każdorazowo szeroko rozumiana sfera kultury, w której dokonywały się przewartościowania wzajemnego postrzegania. Przeżycie tragedii drugiej wojny światowej zdeterminowało obraz sąsiadów-okupantów u najstarszego pokolenia polskich intelektualistów znających Niemcy, którego reprezentantami są Andrzej Bobkowski, Maria Dąbrowska, Henryk Elzenberg, Ludwik Hirszfeld, Edmund Osmańczyk, Hugo Steinhaus, Jerzy Stempowski czy Kazimierz Wyka. W kolejnych dziesięcioleciach aktywność takich pośredników jak Marion Dönhoff, Karl Dedecius czy Günter Grass doprowadziła Niemców do uświadomienia sobie konieczności zbliżenia i zrozumienia wschodniego sąsiada. Na tym mogli oprzeć się współcześni pośrednicy z Polski i Niemiec, prowadząc dialog, którego osobisty wymiar ukazuje autor na przykładzie własnej socjalizacji naukowej i działalności publicznej.