Warszawa w wieku Oświecenia

" W historii Warszawy wiek XVIII ma szczególną wagę. Doniosłość tego stulecia, na które przypada epoka Oświecenia, zaznacza się zresztą w dziejach nie tylko stolicy, ale i całego kraju. Polacy podjęli wówczas wielką pracę nad modernizacją państwa, usiłując ocalić je przed upadkiem. Kiedy zaś w odpowiedzi na polskie próby ratunku kraju państwa zaborcze, przerażone możliwością odzyskania przez Polskę pełnej suwerenności, wydały na nią wyrok zagłady - Polacy poderwali się do walki zbrojnej, zapisując pierwszą wielką kartę zmagań "za waszą i naszą wolność". Zarówno w dążeniu do naprawy Rzeczypospolitej, jak też w ogniu krwawych walk zbrojnych rola Warszawy była specjalnie ważna. Aby ocenić jej wielki awans w epoce nas interesującej, musimy przypomnieć, z jakiego punktu swego rozwoju startować zaczęło miasto ku stołecznej wielkości w XVII w." [ze wstępu]