Zachowanie celowe u zwierząt i ludzi

Według Tolmana zachowanie składa się z pewnych odrębnych całości ("molekuł"), nie jest natomiast ciągiem "zdarzeń" składających się z bodźca i reakcji na niego; zawsze jest zorientowane na jakiś cel i dostosowane do konkretnych okoliczności, w jakich znajduje się osobnik; w formułę bodziec - reakcja należy włączyć tzw. zmienną pośredniczącą o charakterze poznawczym. Uczenie się wg tej koncepcji jest procesem poznawczym polegającym na uczeniu się znaków; ujęcie to wpłynęło wyraźnie na ożywienie badań nad procesami uczenia się i zapamiętywania (neobehawioryzm); behawioryzm celowościowy jest próbą syntezy założeń psychologii postaci i psychologii dynamicznej.