Wiesław Bednarek - "W obronie Moniuszki" - fragment: Sformułowanie "układanie się z zaborcą", skierowane w stosunku do Moniuszki, mogłoby się wydawać intelektualnym szczytowaniem, gdyby nie cytat poniższy: "Jak w takiej sytuacji mógł być postrzegany kompozytor zatrudniony w omijanej przez większość patriotów instytucji, który mimo represji stosowanych wobec artystów nadal utrzymywał się na stanowisku, a jego praca była nawet dodatkowo premiowana? Kroki podejmowane przez władze carskie miały na celu zdegradowanie polskiej kultury i tak już w większości ujarzmionej, jednak zamiar zruszczenia społeczeństwa miał się, wedle planu, odbyć rękami Polaków. A zatem zachowanie Moniuszki na stanowisku mogło być z jednej strony aktem łaski za wstrzymanie się od czynnego udziału w powstaniu, z drugiej mogło też, paradoksalnie, służyć planowi rusyfikacji." Okoliczności objęcia przez Moniuszkę dyrekcji warszawskiego Teatru Wielkiego, a w szczególności zarzut protekcji gen. Ignacego Abramowicza, ówczesnego prezesa Warszawskich Teatrów Rządowych, naświetliłem w części niniejszej publikacji zatytułowanej: "Moniuszki rozmowa z Panem Bogiem". Oczywiście, robienie konformisty i ugodowca z kulejącego kompozytora, mającego na utrzymaniu żonę i dziesięcioro dzieci, tylko dlatego, że nie zostawił rodziny na pastwę losu i nie ruszył z szabelką na Moskala, jest tak infantylne, że wręcz niegodne polemiki. Jest jednak różnica między niegodnym, a niegodziwym, a taką jest sugestia, że Moniuszko mógł służyć planowi rusyfikacji swojej Ojczyzny.
