Wojska specjalne są stosunkowo młodym i utajnionym rodzajem wojsk współczesnych sił zbrojnych, co wynika z ich przeznaczenia i charakteru realizo-wanych przez nie zadań, które najczęściej mają charakter niejawny. Metody działania tych wojsk odbiegają od powszechnie uznawanych zasad prowadzenia walki zbrojnej, a ich głównym celem jest uzyskanie określonego rezultatu mają-cego najczęściej wymiar nie tylko taktyczny, ale często operacyjny, a także stra-tegiczny. Posiadanie tego typu wojsk było początkowo zarezerwowane tylko dla wielkich mocarstw, które przy pomocy takich oddziałów realizowały swoje poli-tyczne cele w rożnych rejonach świata. Pierwsze regularne formacje wojsk spe-cjalnych powstały już w okresie II wojny światowej w składzie sił zbrojnych: Wiel-kiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Niemiec i Związku Radzieckiego. Ich szcze-gólnie dynamiczny rozwój nastąpił w czasie zimnej wojny. Wykorzystywano je zwłaszcza podczas konfliktów lokalnych, podczas których, prowadząc działania rozpoznawcze i dywersyjno-sabotażowe, przyczyniały się do uzyskania znacznej przewagi nad przeciwnikiem, zmuszając go do zaniechania wcześniejszych za-mierzeń. Nowy wymiar wykorzystania wojsk specjalnych zapoczątkowała wojna z terroryzmem podjęta po zamachach w Stanach Zjednoczonych we wrześniu 2001 r. W krótkim czasie okazało się, że są one najbardziej efektywnym narzę-dziem walki z ugrupowaniami terrorystycznymi, ograniczając im swobodę dzia-łania i uniemożliwiając przeprowadzanie zaplanowanych ataków. W Wojsku Polskim pierwsze pododdziały wojsk specjalnych powstały w okresie II wojny światowej. Były one jednak nieliczne, co wynikało z długiego okresu formowania i szkolenia oraz niewypracowanych w pełni koncepcji ich operacyjnego użycia przez aliantów. Po zakończeniu działań wojennych zostały one rozformowane bądź przekształcone w inne rodzaje wojsk. Po wybuchu wojny koreańskiej w 1950 r., w ramach rozbudowy Sił Zbrojnych PRL, podjęto w 1951 r. decyzję o ponownym utworzeniu pododdziałów wojsk specjalnych, za-czynając od sformowania dwóch samodzielnych plutonów rozpoznawczych, roz-budowanych następnie do kompanii, z których w 1953 r. powstał już batalion. Sześć lat później batalion ten został rozformowany z powodu zdemaskowania jego przeznaczenia przez wywiad zachodni. Na początku lat 60. przyjęty został plan użycia Wojska Polskiego w ramach Układu Warszawskiego, w którym prze-widziano również wykorzystanie jednostek wojsk specjalnych, głównie do pro-wadzenia głębokiego rozpoznania i działań dywersyjno-sabotażowych. We wrze-śniu 1961 r. powstał batalion, który miał prowadzić działania na rzecz Frontu Nadmorskiego tworzonego na wypadek wojny z wojsk operacyjnych. W latach 8 WSTĘP 1967–1969, w celu zabezpieczenia działań wchodzących w skład Frontu Nad-morskiego trzech armii ogólnowojskowych, utworzono samodzielne kompanie specjalne. Na początku lat 70. kompanie takie sformowano również w składzie dywizji pancernych i zmechanizowanych I rzutu operacyjnego. Procesy rozbro-jeniowe w Europie i zakończenie zimnej wojny zahamowały dalszy rozwój pol-skich wojsk specjalnych. W oparciu o istniejące jednostki w 1993 r. utworzony został samodzielny pułk specjalny. Dopiero po przystąpieniu Polski do sojuszu NATO w 1999 r. powrócono do koncepcji rozwoju tych wojsk. W skład Sił Zbroj-nych RP włączono jednostkę specjalną Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W oparciu o grupy płetwonurków Marynarki Wojennej utworzono morską jed-nostkę działań specjalnych. Jednostki te – razem z pułkiem specjalnym – utwo-rzyły w 2007 r. samodzielny rodzaj sił zbrojnych. W następnych latach powstały trzy kolejne jednostki specjalne, co pozwoliło na uzyskanie przez polskie wojska specjalne pełnej zdolności do prowadzenia samodzielnych operacji w ramach sojuszu NATO. Celem niniejszego opracowania jest pokazanie w szerokim zakresie procesu rozwoju polskich wojsk specjalnych, począwszy od ich genezy, rozwoju organi-zacyjno-strukturalnego w okresie zimnowojennym i po 1990 r., poprzez zmiany charakteru realizowanych zadań, posiadane możliwości operacyjne, taktykę działań bojowych, (...)