Metafiguracje

W 1983 Ernst Gombrich powiedział: „rzeczywistym lub dominującym przedmiotem sztuki XX wieku jest sama sztuka” i choć miał na myśli sztuki piękne, jego stwierdzenie współgra z teorią transtekstualności Gérarda Genette’a, który z kolei odnosił się do tekstów literackich. Wśród pięciu kategorii transtekstualności znajduje się metatekstualność, komentarz tekstu do innego tekstu/tekstów lub do siebie samego. Od tej pory szeroko pojęta meta-reprezentacja w różnych kodach semiotycznych stała się powszechną fascynacją. Metafiguracja stanowi część składową metatekstualności i może być pojmowana w szerokim, semiotycznym kontekście, choć jej rodowód tkwi w języku naturalnym – jego stylistyce i retoryce. W tym sensie obecna wystawa Sławomira Lipnickiego Metafiguracje. Omdlenie, podobnie jak poprzednia ekspozycja Omdlenie z 2018, doskonale wpisuje się w ten nurt. Figuratywność należy odczytywać na dwóch płaszczyznach: treści (tu głównie „figura” staje się synonimem „toposu” czy „motywu”) oraz formy. Słusznie więc Lambert Wiesing w swych fenomenologiczno-semiotycznych rozważaniach na temat obrazu postuluje rozróżnienie metafory na poziomie image object (treści obrazu) oraz image carrier (nośnika/medium obrazu). Sztukę Lipnickiego można więc odczytywać podwójnie, jako meta-reprezentację treści oraz meta-reprezentację formy. Każde jednak odczytanie dzieła sztuki musi być osadzone w odpowiednim kontekście historycznym, społecznym i kulturowym (Łotmanowskiej semiosferze). Teksty tworzące obecną publikację wyznaczają dość szerokie pole dla interpretacji artystycznego dorobku Sławomira Lipnickiego, bowiem Autorzy uprawiają różne dyscypliny i specjalności, zarówno w obrębie nauki, jak i sztuki. Artykuły ukazują w sposób przekonywujący w jak niezwykle szerokim kontekście artystycznym, historycznym, społecznym i kulturowym, gdzie estetyka przeplata się z kwestiami etycznymi, można rozpatrywać dzieło artystyczne Lipnickiego – jego metafiguratywne komentarze i remediacje tematyki ciała ludzkiego/ciała sportowca. Bardzo zresztą na czasie w przeddzień XXXII Letnich Igrzysk Olimpijskich 2021 w Tokio, nad którymi wydaje się ciążyć cień roku 1940, który dziś przyjął nową postać – już nie wojny, lecz pandemii, a co za tym idzie Igrzysk bez publiczności realnej.