Hitlerowcy, islamiści i narodziny nowożytnego Bliskiego Wschodu

Barry Rubin i Wolfgang G. Schwanitz, autorzy książki Naziści, islamiści i narodziny współczesnego Bliskiego Wschodu przedstawiają opartą na wnikliwej analizie materiałów archiwalnych opowieść o tym, jak w latach 30. i 40. XX wieku zapadały decyzje kluczowe dla działalności Hitlera w Europie i dla układu sił na Bliskim Wschodzie. Centralną postacią tej opowieści autorzy czynią wielkiego muftiego Jerozolimy Amina al-Husajniego. Jako jedyny przywódca islamski otwarcie popierał on hitlerowską politykę eksterminacji Żydów, uznając ją za wartą wprowadzenia także na terenie Palestyny. W czasie II wojny światowej był częstym gościem w III Rzeszy. Według zachowanych dokumentów żywo interesował się na przykład obozami zagłady i zdaniem autorów nie tylko ulegał wpływom ideologii nazistowskiej, ale być może to właśnie gorliwie przez niego głoszony antysemityzm przyczynił się do ukształtowania hitlerowskiego "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej". Co więcej, wiele faktów przytoczonych i przeanalizowanych w książce świadczy o tym, że mufti zachował swoje wpływy także po klęsce Hitlera i odegrał ważną rolę w powstaniu państwa Izrael. Także zupełnie współczesne zjawiska zachodzące na Bliskim Wschodzie, jak choćby Arabska Wiosna Ludów, mogą mieć swoją genezę w tym, co wydarzyło się w 1. połowie XX wieku. Autorzy wysnuwają te wnioski na podstawie analizy ogromnej ilości materiału źródłowego, wskazują nieodkryte dotychczas zdarzenia, powiązania i wpływy. Wiele miejsca poświęcają zarówno koncepcjom politycznym i społecznym, jak i osobowościom głównych architektów tych koncepcji. Analizują znaczenie poszczególnych spotkań, rozmów, działań zakulisowych i sytuacji na froncie, łącząc je zarówno z wydarzeniami z okresu poprzedzającego jeszcze I wojnę światową, jak i z tym, co na arenie międzynarodowej dzieje się obecnie. Ich praca jest nie tylko wnikliwym studium naukowym, ale również pasjonującą opowieścią i imponującą swoim rozmachem syntezą dziejów współczesnego Bliskiego Wschodu.