Antoni Sygietyński:

Przedmiotem książki jest rekonstrukcja i analiza poglądów na temat sztuki zawartych w publikacjach Antoniego Sygietyńskiego – najbardziej wszechstronnego, płodnego i nowatorskiego pisarza ostatniej ćwierci XIX wieku w kulturze polskiej zajmującego się sztuką. Dokonania Sygietyńskiego ujęte są w kontekście dominujących przekonań w zakresie estetyki i krytyki artystycznej epoki, w której Sygietyński był aktywny. Wykazano jego prekursorską rolę w procesie głębokich przemian w społecznej świadomości metaartystycznej, określanych w literaturze naukowej mianem „przełomu naturalistycznego”. Analizie poddano także polemiki, jakie w obronie swych poglądów stoczył z oponentami, w tym ze swym wcześniejszym najbliższym współpracownikiem i sojusznikiem w dziele przełomu naturalistycznego – Stanisławem Witkiewiczem. Zbadano również paradoksalną rolę, jaką koncepcja naturalistyczna odegrała w następnym przełomie w polskiej myśli metaartystycznej – „przełomie antynaturalistycznym”, który rozpoczął się na przełomie XIX/XX wieku, a dopełnił się po I wojnie światowej, i który ukształtował polską estetykę oraz krytykę artystyczną, jak również sztukę, w okresie międzywojennym. Analizy przywołanych tekstów dokonane są przy użyciu opracowanej przez autora nowatorskiej metodologii – koncepcji dyskursów konstatywnych i performatywnych, prezentowanej w ostatnich latach na konferencjach naukowych i publikowanej w materiałach pokonferencyjnych.