Kolejka

Coś rzucili – i na jednej z pryncypalnych moskiewskich ulic zaczyna się formować kolejka. Początkowo, jak wszystkie, zawęźlona i chaotyczna, obrasta w listę społeczną – i stoi, stoi, stoi, godzinę, dwie, pięć; dzień, potem noc, potem drugi dzień. Za czym? Do końca nie wiadomo, ale kolejkowiczom nie wydaje się to przeszkadzać. Stojący ludzie – osobni, a zarazem powiązani, niczym komórki grzybni – przysypiają, karcą dzieci, romansują, piją, plotkują, wspominają porządki, jakie były dawniej – krótko mówiąc, gadają, ujawniając całe zmęczenie, szarość, pospolitość i brak perspektyw, jakimi charakteryzowało się życie w ZSRR za średniego Breżniewa. Odcedzona do dwustu stron druku, ta relacja jest bodaj najsilniejszym oskarżeniem, jakie można było postawić bezzębnemu już i powątpiewającemu we własne siły imperium. Kolejka to motyw, który literatura powszechna "zawdzięcza" dopiero realnemu socjalizmowi. Ludzkości zdarzało się i przedtem stawać w ogonku, nigdy przedtem jednak kolejna nie stała się odrębną formą spędzania czasu. Przyglądało się jej wielu poetów, pieśniarzy, satyryków, nawet Tadeusz Konwicki (w "Kompleksie polskim") - dopiero jednak Sorokin oddał jej całą okrutną sprawiedliwość.