Mazury i Polacy:

Jest to książka o Polakach, którzy ponad sto lat temu zainteresowali się Mazurami, odwiedzili tę krainę, a później swoimi spostrzeżeniami o niej i jej mieszkańcach zechcieli podzielić się z czytelnikami. Do zbioru wybrano teksty zbliżone chronologiczne, publikowane od schyłku XIX wieku do wybuchu pierwszej wojny światowej. Znalazło w nim miejsce pięć opisów podróży (Dzierżek, Grzegorz Smólski, Roman Zawiliński, Alfons Mańkowski i Stefania Sempołowska) oraz trzy publicystyczne opinie (Romuald Frydrychowicz, Gustaw Pobłocki i Karol Bahrke). Autorzy tekstów, z dwoma wyjątkami, nie utrzymywali stałych kontaktów ani z ziemia mazurską, ani z jej mieszkańcami, odbyli tylko jednorazowe wyprawy, powodowani zainteresowaniami zawodowymi, ciekawością – i co chyba najważniejsze – potrzebą przybliżenia dziejów Mazur i Mazurów Polakom. Właściwie wszyscy, mimo że akcenty w każdej z relacji rozkładają się nieco inaczej, poszukiwali wśród Mazurów polskości, ugruntowanej chociażby w etniczności, i w zasadzie wszyscy, jakkolwiek ze zdziwieniem, zauważyli jej brak.