Zielniki są dokumentacją związków świata człowieka ze światem roślin. Dzięki nim można prowadzić analizy dotyczące m.in. bioróżnorodności, migracji gatunków, zmian klimatycznych, skażenia środowiska, historii farmacji, historii chorób, a także wielu zagadnień z dziedziny etnobotaniki, religioznawstwa, socjologii i antropologii. Najstarsze na świecie zachowane zielniki pochodzą z połowy XVI wieku i stanowią unikatowe repozytorium informacji (także genetycznej) o roślinach sprzed setek lat. Niniejsza publikacja jest prawdziwym kompendium wiedzy na temat zielników, umożliwiającym korzystanie w pełni z ich potencjału jako archiwów informacji naukowej. Jej zakres został określony na podstawie konsultacji z opiekunami zbiorów przyrodniczych. W poszczególnych rozdziałach opisano: – rozwój historii naturalnej i historię powstawania zielników na tle rozwoju botaniki jako propedeutyki nauk przyrodniczych, – najstarsze zabytki zielnikowe w Polsce i na świecie, – zagadnienia etyczne związane ze zbiorem roślin, zarządzaniem zbiorami przyrodniczymi, w tym – zielnikami i ochroną historycznych kolekcji jako obiektów zabytkowych, – technikę i technologię wytwarzania zielników, z omówieniem budowy chemicznej podstawowych elementów strukturalnych występujących w zielnikach, – historię stosowania środków biobójczych, które często w sposób trwały zanieczyszczają zbiory zielnikowe i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia użytkowników, – procesy degradacji występujące w zbiorach zielnikowych, z uwzględnieniem degradacji materiału genetycznego, – metody ochrony prewencyjnej i interwencyjnej w ramach polityki Integrated Pest Management (IPM), – badania związane z ochroną materiału genetycznego w zbiorach przyrodniczych, – realizacje konserwatorskie na trzech zabytkowych zielnikach z XVIII wieku z polskich zbiorów, należących do najstarszych i najcenniejszych obiektów tego typu w Polsce. Publikacja będzie pomocna dla: – kuratorów i opiekunów zbiorów zielnikowych i innych zbiorów przyrodniczych, – pracowników muzeów przyrodniczych i regionalnych, bibliotek, archiwów – botaników, genetyków, etnobotaników, farmaceutów, studentów botaniki farmaceutycznej i wszystkich innych badaczy korzystających z zielników, – studentów nauk biologicznych, farmacji i medycyny, zainteresowanych poszerzeniem wiedzy na temat początków nauk przyrodniczych i historycznych metod badawczych oraz historią stosowania toksycznych substancji jako metod ochrony, – studentów biologii, biotechnologii, farmacji, leśnictwa i nauk rolniczych, jako uzupełnienie wiedzy o dokumentacji zasobów roślinnych, – studentów kierunków związanych z ochroną zabytków (konserwacja i restauracja dzieł sztuki, ochrona dóbr kultury), – miłośników przyrody i współczesnych twórców zielników. Książka stanowi podstawę do odpowiedzialnego dokumentowania otaczającej nas informacji biologicznej, które jako dziedzictwo docenią przyszłe pokolenia.
