Wyjechali

Niezwykła książka urodzonego pod koniec wojny znakomitego niemieckiego pisarza początkowo sprawia wrażenie niemal dokumentalnej relacji z życia czterech żydowskich wygnańców, zamieszkałych w Austrii, Anglii i Stanach Zjednoczonych - wrażenie spotęgowane obecnością fotografii, listów i dzienników podróży. Jednak w miarę lektury czytelnik odkrywa, że ma do czynienia z oryginalnym, wielowymiarowym gatunkiem literackim, stworzonym, by jak najwnikliwiej zanurzyć się w przeszłość ludzi, którym Holokaust odebrał ojczyznę i tożsamość. Narrator, wrażliwy słuchacz ich opowieści, podąża za nimi z Litwy do Londynu, z Monachium do Manchesteru, z południowych Niemiec do Francji, Nowego Jorku, Konstantynopola i Jerozolimy, zbierając materialne świadectwa istnienia w czasie i przestrzeni. Rozkłady jazdy, bilety do kina, autografy i pocztówki - najbardziej przyziemny szczegół emanuje tajemniczym, niebezpiecznym znaczeniem i zarazem ewokuje utracony raj. Z sumy drobnych, drobiazgowo opisanych zdarzeń autor subtelnie i precyzyjnie wydobywa obraz cywilizacji, w której nastąpiło pęknięcie, przebiegające w poprzek krajów oraz dusz pojedynczych ludzi.