Historia Normanów

Normanowie byli ulubieńcami Fortuny, gdyż uczyniła ona epoka ich ekspansji wiek XI, a był to okres gwałtownego rozwoju w każdej sferze życia, okres otwartych granic i wielkich możliwości, kiedy to wszystko mogło się zdarzyć i często się zdarzało. Z pewnością Normanowie korzystali z każdej nadarzającej się sposobności, jaka nadarzała się przed nimi w nowym, wspaniałym świecie feudalnej Europy. Żyć w takiej epoce było niewątpliwie błogosławieństwem, ale urodzić się wówczas Normanem musiało być szczęściem zgoła niebiańskim [...] Normanowie byli nie tylko Rzymianami swojego świata, ale i jego Grekami. (fragment książki) Książka Browna, kilkakrotnie wznawiana za granicą, otwiera przed czytelnikiem polskim zupełnie mu nieznane rozdziały z dziejów średniowiecznej Europy. Okazuje się bowiem, że bez znajomości historii normańskiej niełatwo pojąć dzieje Francji, której Księstwo Normandii stanowiło część wprawdzie integralną, lecz równocześnie pod wieloma względami odmienną. Bez znajomości kariery Normanów na południu Italii i na Sycylii (z krótkim epizodem nawet w północnej Afryce) trudno zrozumieć dalsze dzieje tego regionu i jego odmienność w stosunku do północy półwyspu. Równocześnie dwór władców normańskich w Palermo był miejscem eksperymentu niespodziewanego raczej na tle tego, co wiemy o stosunkach między konfesjami w średniowieczu: gdy na polach bitewnych walczono niemiłosiernie z sobą, uczeni muzułmańscy, chrześcijańscy, żydowscy zgodnie pracowali nad przekładami dzieł autorów greckich, zupełnie zapomnianych na Zachodzie. Wreszcie dzieje Księstwa Antiochii, podobnie jak Królestwa Jerozolimskiego i pozostałych państw krzyżowców na Bliskim Wschodzie, to nie tylko ciągłe walki z ,,Saracenami'', lecz także interesujący eksperyment, próba transplantacji na zupełnie odmienny kulturowo grunt zasad ustroju lennego.