Partycypacja i wykluczenie:

Książka ta traktuje o obywatelstwie, widzianym przede wszystkim jako aktywność, ruch, proces i zaangażowanie, nie zaś jako stabilna sytuacja czy stan, w którym trwają jednostki posiadające określony formalnie status. Co za tym idzie mowa tu również o zmaganiach różnych grup społecznych ze starymi jak świat ograniczeniami, które władza polityczna narzucała samostanowieniu jednostek, odmawiając pełni praw i sprawczości politycznej przedstawicielkom i przedstawicielom takich lub innych warstw, klas czy innych grup. W tym starym modelu, który niestety nie wyszedł do dzisiaj z użycia, władza polityczna zasadza się na wyzysku i przemocy, a przy tym na różne sposoby jest legitymizowana i przedstawia się jako dobra, stojąca na straży porządku społecznego, norm, tradycji i czym tam jeszcze chce siebie ozdobić i uświetnić. Taka aktywność i takie zmagania nie przypadkiem przybierają postać i nazwę ruchów, już samym swoim istnieniem podkopujących status quo, choć bynajmniej nie zawsze albo nie w sposób trwały i nieodwołalny skutecznych w realizacji swoich dążeń, którym przyświeca idea związku obywatelskiego, żywego związku opartego na symetrii i wzajemności. Ruchy - społeczne, pracownicze, emancypacyjne - są więc jednym z tematów poruszanych w tej książce.