Lublana. Józef Ignacy Kraszewski

Akcja tej powieści toczy się w czasach prasłowiańskich, prawdopodobnie na długo przed przyjęciem chrztu przez państwo Polan. Tytułowa bohaterka jest córką Ryżca, najbogatszego kmiecia w wiosce i najpiękniejszą dziewczyną w okolicy. Niemal każdy kawaler we wsi ubiega się o jej względy. Jej uroda nieobojętna jest także miejscowemu kniaziowi Leszkowi (Lestkowi). To negatywny bohater utworu, człek bezwzględny, okrutny, mściwy, toczący ciągłe spory z kmieciami. Nie cofnie się przed niczym, aby zdobyć ukochaną przez siebie kobietę, chociaż ta nie jest mu przychylna. W tytułowej bohaterce kocha się także kmieć Mirko. Wydaje się iż na niego Lublana spogląda życzliwszym okiem. Zagrożona przez kniazia, pozoruje samobójstwo i opuszcza rodzinną wieś. Lecz okrutny władca miejscowego gródka nie wierzy w jej zgon. Postanawia się także zemścić na Ryżcu za to, iż ten nie chciał wydać za niego córki. Wojska kniazia atakują wioskę, dokonując krwawej zemsty... Jednakże co stało się z Lublaną? Czy naprawdę jej koniec był tragiczny? I czy bezwzględnego kniazia za wszystkie jego uczynki spotka zasłużona kara?