Duet fortepianowy stanowi oryginalny rodzaj praktyki wykonawczej, w którym pianistyka i kameralistyka płynnie wiążą się ze sobą. Sam termin duet fortepianowy ma znaczenie dualistyczne – może odnosić się zarówno do gatunku muzyki, napisanego dla dwóch pianistów do gry na jednym lub dwóch fortepianach, jak i do dwóch pianistów. Ta formacja kameralna pozwala pianistom wspólnie kształtować walory brzmieniowe i fakturę dzieła muzycznego oraz wydobywać emocje, których nie osiągniemy w grze solowej. Wykonawcy w duecie fortepianowym (na dwa fortepiany, bądź na cztery ręce) współpracują ze sobą na zasadzie mu- zycznego dialogu i nie jest ważnym, który z nich pełni rolę nadrzędną. Obaj pianiści na równym poziomie uczestniczą w kształtowaniu dramaturgii dzieła i jego interpretacji. Poziom złożoności problemów wykonawczych w duecie fortepianowym sprawia, że profesjonalny warsztat pianistyczny stanowi dopiero punkt wyjścia dla dalszej pracy nad praktyką wykonawczą gry zespołowej. Obserwacje i badania naukowe dowodzą, iż duet fortepianowy, podobnie jak inny zespół przeznaczony na dwóch wykonawców, wymaga od artystów wykształcenia specjalnych umiejętności, które są utożsamiane z każdą pracą w zespole. Pianista, grając w duecie fortepianowym posiada wykształcone takie cechy jak: precyzyjna gra zespołowa, podzielność uwagi i dobra analiza sytuacji, spostrzegawczość i reakcja na gest partnera, dbałość o szczegóły, doskonała komunikacja werbalna i niewerbalna, cierpliwość, zdolność aktywnego słuchania siebie i partnera, wrażliwość na barwę, podzielność uwagi, kreatywność, umiejętność wspólnego podejmowania decyzji i kształtowania narracji muzycznej w celu uzyskania zamierzonego rezultatu artystycznego. Ta forma muzykowania kameralnego bezsprzecznie rozwija świadomość pianistyczną – wymaga nie tylko pracy nad własnym aparatem wykonawczym, a także systematycznych obserwacji „muzycznego” partnera i jego podejścia do instrumentu, a następnie wspólnego treningu. Gra w duecie fortepianowym nie tylko rozwija muzycznie, ale także przekłada się na motywację, współodpowiedzialność i wspólnotę doświadczeń, spostrzeżeń, które z kolei składają się na budowanie wzajemnego zaufania, wsparcia i pozytywnych relacji międzyludzkich. Owe nabyte umiejętności nie zanikają – pozostają u wykonawcy do końca życia – przynoszą wymierne efekty w codziennych sytuacjach i w praktyce zawodowej. W Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku cyklicznie co 3 lata odbywa się Międzynarodowy Festiwal Duetów Fortepianowych, którego dyrektorem artystycznym jest dr hab. Bogna Czerwińska-Szymula. W roku 2023 po raz pierwszy Festiwal został zintegrowany z międzynarodową konferencją naukową (International Conference and 4th International Piano Duo Festival), podczas której wykłady wygłosili wybitni specjaliści ze świata. Przedkładana w ręce czytelników monografia naukowa jest pokłosiem tejże międzynarodowej debaty naukowej. To próba refleksji naukowej na temat funkcjonowania formacji kameralnej, dotąd nie indagowanej w pracach środowisk artystycznych, która ma na celu podniesienie poziomu edukacji muzycznej w tym względzie, rozwój i promocję artystów muzyków zajmujących się literaturą duetu fortepianowego oraz poznanie i analizę dzieł muzycznych przeznaczonych na ten zespół. Wydanie książki było możliwe dzięki wsparciu z budżetu państwa. Wydarzenie odbyło się w ramach projektu Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki / Doskonała Nauka” (Doskonała nauka – Wsparcie konferencji naukowych) oraz dzięki inicjatywie członków Katedry Kameralistyki Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, która była głównym organizatorem wydarzenia. Zbiorowa monografia zatytułowana „Duet fortepianowy. Analiza | Metodyka | Praktyka” zawiera siedem odrębnych rozdziałów, które dotykają szeroko pojętej tematyki dotyczącej duetu fortepianowego. Książkę otwiera rozdział autorstwa Katarzyny Makal-Żmudy, w którym to Autorka przybliża sylwetki kompozytorów wywodzących się z artystycznego środowiska białostockiego, którzy napisali utwory przeznaczone na duet fortepianowy. W kolejnym rozdziale Anna Boczar prezentuje postać polskiego kompozytora – Romana Maciejewskiego, jako nie- tuzinkowego człowieka, artysty i zarazem filozofa oraz omawia jego kompozycje na duet fortepianowy. Kira Németh w swoich rozważaniach przedstawia własną refleksję nad transkrypcją na dwa fortepiany „Urlicht” z II Symfonii G. Mahlera w ujęciu Hermanna Behna. W rozdziale Jerzego Fryderyka Wojciechowskiego znajdziemy interesującą analizę porównawczą Impromptus Fryderyka Chopina i Krzysztofa Meyera. Autor przeanalizował związek tychże dzieł Chopina z Im- promtu multicolore na dwa fortepiany Meyera w zakresie warstwy barwowej – sonorystycznej. Linda Ianchiș w swym dyskursie omawia rozwój repertuaru fortepianowego pisanego na trzy ręce, specjalnie dla pianistów Cyrila Smitha i Phyllisa Sellicka. Rozdział Anny Mikolon wprowadza czytelnika w twórczość muzyczną Zygmunta Noskowskiego (w tym w utwory fortepianowe na cztery ręce), w której obecne są inspiracje folklorem ukraińskim. Rozważania analityczne Mateusza Kawy zamykają niniejszą publikację. Autor dokonał wieloaspektowej analizy Fugi c-moll KV 426 W.A. Mozarta, przedstawiając kontekst historyczny, efekty badań nad utworem przeprowadzonych na podstawie materiałów przechowywanych w Stiftung Mozarteum Salzburg, a także prezentując mozartowskie opracowanie Fugi na kwartet smyczkowy (KV 546) oraz jej znaczenie w interpretacji fortepianowego pierwowzoru. Monografia zbiorowa stanowi kompendium wiedzy dla wszystkich zainteresowanych praktyką wykonawczą oraz twórczością muzyczną przeznaczoną na duet fortepianowy. Zawiera bezcenne informacje, w tym obserwacje koncepcyjne i teoretyczne, jak również praktyczne analizy wybranych dzieł muzycznych (Monika Karwaszewska).
