Karty pocztowe Kazimierza Zagórskiego z kolekcji Witolda Grzesiewicza

Autor kart pocztowych w części II „Afryki utrwalonej”, Kazimierz Zagórski (1883-1944) po wydarzeniach lat wojennych 1914–1922, w których aktywnie uczestniczył, wyjechał z Polski w 1924 roku. Zamieszkał w Leopoldville, wówczas stolicy Konga Belgijskiego i pozostał tam do końca życia. Otworzył zakład fotograficzny oraz sklep ze sprzętem i materiałami fotograficznymi. Wykonywał zdjęcia na zamówienie i inne usługi fotograficzne. Zaczął też wydawać swoje fotografie w formie kart pocztowych, chętnie kupowanych przez klientów w Kongo Belgijskim i w sąsiednich koloniach i rozsyłane po świecie. Do Witolda Grzesiewicza pisał, że „interesy handlowe stoją znakomicie”. W poszukiwaniu tematów i obiektów fotografii wiele podróżował nie tylko do odległych regionów Konga Belgijskiego, lecz także do sąsiednich krajów Afryki równikowej i wschodniej. Wykonywał portrety i ujęcia grupowe, fotografował przede wszystkim ludzi w ich środowisku, ale także pejzaże i zwierzęta. Dwie wydane przez niego serie, zatytułowane: L‘Afrique qui disparait! („Ginąca Afryka!”), liczyły ponad czterysta kart pocztowych. Kolekcja pocztówek, podarowanych w 1938 r. Witoldowi Grzesiewiczowi przez Kazimierza Zagórskiego i Jana Gadkowskiego pochodzi z tych serii. Są w niej portrety dostojników w tradycyjnych strojach, kobiet i mężczyzn zdobionych skaryfikacjami na ciele (tatuaże bliznowe), będącymi u wielu ludów afrykańskich rodzajem „dowodu tożsamości” i zapisem ważnych wydarzeń w życiu Afrykanina, jak małżeństwo, narodziny dziecka czy uczestnictwo w obrzędach potwierdzających przynależność do grupy etnicznej i społecznej. Są również niezwykłe fotografie kobiet z wydłużonymi czaszkami. Taki kształt głowy był uważany za dowód przynależności do ludu Mangbetu i w tym celu matki owijały główki niemowląt powodując ich deformację. Od czasów, kiedy Kazimierz Zagórski fotografował „tradycyjną Afrykę” minęło ponad siedemdziesiąt lat. W tym okresie wiele zmieniło się w Afryce i w postrzeganiu jej mieszkańców i ich kultur. Wiele starych zwyczajów, tradycyjnych ubiorów i zdobienia ciała już zaginęło. Dziś starannie wystudiowane, niekiedy posągowe portrety - indywidualne i grupowe - wykonywane przez Zagórskiego według kanonów sztuki fotograficznej w pierwszym ćwierćwieczu XX wieku, mają nie tylko walor artystyczny, lecz są także źródłem wiedzy etnograficznej o ludach zamieszkujących środkową Afrykę.