W poszukiwaniu straconego czasu: Sodoma i Gomora

W "Sodomie i Gomorze" Proust odsłania nam nowe, często zaskakujące cechy osobowości postaci dobrze już poznanych wcześniej - jakby w myśl twierdzenia, iż niepodobna poznać tak do końca drugiego człowieka - a wyjątkowo barwnym, przy tym bardzo wiarygodnym, uczynił portret Charlusa, dumnego aż do pychy arystokraty i... zakochanego homoseksualisty. Po mistrzowsku posługując się słowami, niczym Elstir pędzlem, maluje wszystkie stany jego duszy, w której äw olbrzymich i tytanicznych grupach wiły się [...] Wściekłość, Zazdrość, Ciekawość, Zawiść, Nienawiść, Cierpienie, Duma, Przerażenie i Miłość". Cytuję ten lakoniczny, a jednocześnie tak poetycki i pełny, opis stanów psychicznych kochającego człowieka jako znamienny przykład umiejętności posługiwania się słowem, oddawania głębi myśli i stanów ducha w kilku słowach - bo i cóż jeszcze można by tutaj dopisać? Jednocześnie Proust potrafi na paru stronach szczegółowo opisywać to, co w innym miejscu oddał w jednym, krótkim zdaniu, a trudno byłoby znaleźć tam słowa niepotrzebne, myśli powtórzone. äUmarł! Ale nie, przesadzają, przesadzają!ö. Zabarwione znaczną dozą humoru opisy ludzkich zachowań są mistrzowskie, ale dla mnie Proust jest najbardziej pociągający w opisach stanów swojego ducha, gdy odkrywa przede mną swoje prawdy, a ja czuję wdzięczność za äratowanie mojej duszy przed oschłościąö. Jak we wszystkich tomach powieści, tak i w tym narrator podejmuje próbę zdefiniowania zagadki miłości, wyjaśnienia jej źródeł i przyczyn zaistnienia. To, co go zadziwia, to z jednej strony przemożna siła uczucia niepodzielnie władającego kochającym, a z drugiej strony przedmiot miłości: zwykły człowiek, którego nasze uczucie stawia na piedestale. Zafascynowany wyjątkowością uczucia, narrator chciałby w kochanej osobie znaleźć odbicie, czy raczej wzór tej wyjątkowości.