Krakowskie

Trzecia część monografii Krakowskiego obejmuje opis świata nadzmysłowego, tj. wyobrażeń o wszechświecie i ziemi, wierzeń demonologicznych, czarów i praktyk magicznych, informacje z zakresu ludowej wiedzy o zwierzętach, roślinach i lecznictwie oraz na temat przesądów. Jest to materiał pochodzący głównie z zapisów Antoniny Konopczanki, która pomagała Kolbergowi w gromadzeniu zbiorów folklorystycznych i etnograficznych z wsi podkrakowskich. Uzupełniają go wiadomości zaczerpnięte z publikacji M. Zieleniewskiego, K.W. Wójcickiego, Ł. Gołębiowskiego, R. Berwińskiego i in. oraz z zielników staropolskich. Wśród opisu wierzeń znalazło się też jako ich ilustracja kilka bajek. Tom opatrzony jest przypisami nieproporcjonalnie rozbudowanymi w stosunku do zrębu źródłowego (przypisy: 161 stron, zrąb: 183 strony), w których zawarł Kolberg rozważania mitologiczne i etymologiczne, oparte głównie na pracach J. Grimma i I. Hanusza. Metodę tę w późniejszych publikacjach zarzucił (komentarz tego typu zamieścił jeszcze tylko w serii wielkopolskiej), sam uznając jej nieprzydatność naukową. W przypisach znalazły się również wypisy z trzech XVII-XVIII-wiecznych dzieł traktujących o czarach. Tom opatrzony jest ryciną przedstawiającą weselników z Modlnicy.