Polskie gniazdo

Dziś mało kto wie jak ogromne znaczenie dla ziemi mieleckiej miał ród Ossolińskich, który przez prawie dwieście lat władał miastem Mielec, a przez ponad trzy wieki rodzina ta posiadała folwarkii dwory w wielu miejscowościach obecnego powiatu mieleckiego. Ossolińscy m.in. ufundowali kościoły: w Mielcu, Zgórsku i Gawłuszowicach, ale przede wszystkim ich dobra przyczyniały się do utrzymania Zakładu Narodowego Ossolińskich we Lwowie. Wszystko to dzięki fundacji Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, który w 1748 r. urodził się w Woli Mieleckiej, wielokrotnie przebywał w pobliskim Zgórsku, gzdie gromadził cenne zbiory bibliofilskie, a w 1817 r., otrzymał cesarską zgodę na utworzenie narodowej biblioteki we Lwowie, ze zbiorami, które w znacznej części sam zgromadził i na utrzymanie której specjalnym zapisem przeznaczył dochody z folwarków, tzw. "klucza zgórskiego" właśnie na ziemi mieleckiej. Ustanowił też dziedzicznych kuratorów ekonomicznych, na siedzibę których wyznaczył dwór Przybysz, we wsi Izbiska, obecnie w gminie Wadowice Górne, w powiecie mieleckim. Kuratoria ekonomiczna przetrwała do września 1939 r. i przez ten czas lwowski Zakład zasilały dochody z tysięcy hektarów podmieleckich pól, łąk i lasów. W niniejszej publikacji są opisy niektórych z nich, jak: Mielec, Zgórsko, Izbiska, Jamy, Partynia, Schabowiec, Podborze, Pień, Grzybów, Wilcza Wola, Wola Mielecka, Piątkowiec i Przybysz. Są przedstawione sylwetki wielu osób, mapy, zdjęcia i grafiki, które doskonale ilustrują wkład mieszkańców ziemi mieleckiej tworzących tu symboliczne "polskie gniazdo".